Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  •    
  • Kontakt
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn

Estońskie korzenie krzyża na Gubałówce

Jan Nowak
8 września 2021
Historia
Czas czytania (około): 4 minut
0
A A
Fontanna zakochanych w Tartu

Fontanna zakochanych w Tartu

W 1582 roku, po pokoju w Jamie Zapolskim południowe tereny obecnej Estonii stały się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Administracyjnie były częścią województw parnawskiego i dorpackiego. Parnawa i Dorpat (obecnie Tartu) były najbardziej na północ wysuniętymi miastami wojewódzkimi w historii Polski, a Laiuse było najbardziej na północ położoną siedzibą starostwa. Dorpat (obecnie Tartu) jest miastem mającym szczególne więzi z Polską – w tym okresie (1583) w mieście ufundowana została szkoła jezuicka Gymnasium Dorpatense, a król polski Stefan Batory nadał miastu flagę w polskich barwach narodowych.

Król Polski Stefan Batory nadał Valga prawa miejskie 11 czerwca 1584 roku. Pomnik przy ulicy Kesk został wzniesiony w 2002 roku we współpracy miasta Valga z ambasadami Węgier i Polski.
Król Polski Stefan Batory nadał Valga prawa miejskie 11 czerwca 1584 roku. Pomnik przy ulicy Kesk został wzniesiony w 2002 roku we współpracy miasta Valga z ambasadami Węgier i Polski.

W 1584 roku król nadał Dorpatowi prawo składu. W 1586 powstało tutaj kolegium jezuickie. Od 1598 roku miasto było stolicą województwa dorpackiego (do 1660).

Choć polska dominacja na ziemiach Estów nie trwała długo, to jednak zaznaczyła swój ślad w historii Republiki dość wyraźnie. Ma to związek z Uniwersytetem Tartuskim. Historia uczelni sięga końca XVI wieku, kiedy to decyzją Stefana Batorego utworzono środek jezuicki, przekształcony później w kolegium. Przy nim powołano do życia również seminarium oraz gimnazjum. Kiedy Królestwo Polskie przeszło w ręce Szwedów placówki te zostały przekształcone przez króla Gustawa II Adolfa w uniwersytet. Od samego początku istnienia uczelni Polacy odgrywali tu dość znaczącą rolę. Uniwersytet ten wykształcił, bowiem wielu Polaków. Słynne określenie “dorpatczyk” nie tylko oznacza absolwenta uniwersytetu, ale przede wszystkim oznacza człowieka o wysokich kwalifikacjach zawodowych, wszechstronnie wykształconego, o wysokiej kulturze osobistej. “Dorpatczyk” w Polsce cieszył się wielkim poważaniem i szacunkiem.

Tartu ze względu na istnienie uczelni stał się kulturalną i naukową stolicą Estonii.

Związki Dorpatu ze współczesną Polską są raczej luźne, ale istnieją, o czym świadczy m. in. pamiątkowa tablica wmurowana w ścianę jednego z budynków uniwersytetu (jest to najprawdopodobniej budynek dawnego kolegium jezuickiego). Przypomina ona, że to polski król Stefan Batory powołując do życia kolegium jezuickie, zainicjował chlubną historię akademickiego Dorpatu. Przypomina także, że Stefan Batory nadał miastu przywilej używania barw białej i czerwonej, które do dnia dzisiejszego wyróżniają miasto Tartu.

Biało-czerwona flaga miasta Tartu
Biało-czerwona flaga miasta Tartu

Wiele wybitnych osobistości ukończyło Uniwersytet Tartuski. Absolwentami Dorpatu byli m. in. Władysław Raczkiewicz – prezydent RP na uchodźstwie (1939–1947), Ignacy Baudouin de Curtenay (Jan Niecisław Ignacy Baudouin de Courtenay – polski językoznawca, uznawany za jednego z najwybitniejszych w historii dyscypliny. W latach 70. i 80. XIX wieku twórca szkoły kazańskiej w językoznawstwie. Wprowadził termin fonem w znaczeniu zbliżonym do współczesnego. Publicysta społeczny. Propagował także esperanto), Benedykt Dybowski (Benedykt Tadeusz Dybowski herbu Nałęcz – polski przyrodnik, podróżnik, odkrywca i lekarz, badacz Bajkału, Dalekiego Wschodu i Kamczatki, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Szkoły Głównej Warszawskiej, uważany za jednego z ojców polskiej limnologii) i Aleksander Czekanowski (polski podróżnik i geolog, badacz Syberii Środkowej). Ponadto dziewięciu Polaków otrzymało doktoraty honoris causa (w 1930 roku doktorem honorowym prawa został Ignacy Mościcki).

Tytus Chałubiński
Tytus Chałubiński

Do najbardziej znanych absolwentów obok Wilhelma Friedricha Ostwalda ( laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w roku 1909) zaliczyć należy również Tytusa Chałubińskiego*, którego związki z pewną damą i przyjacielem Kazimierzem Krzywickim zaowocowały powszechnie znanym krzyżem na Gubałówce.

Kazimierz Krzywicki z krótkimi przerwami należał do grona najbliższych przyjaciół wybitnego lekarza Tytusa Chałubińskiego, z którym wspólnie studiowali na uniwersytecie w Dorpacie w latach 1840–42. Kiedy Chałubiński wyjeżdżał do Würzburga dla kontynuowania studiów (1843–45), powierzył mu opiekę nad swoją narzeczoną Antoniną Wilde. Krzywicki ożenił się z Antoniną. Po pewnym czasie obaj pogodzili się i powrócili do serdecznej przyjaźni. Polityk doprowadził do uwolnienia profesora, gdy ten podczas powstania styczniowego został osadzony na Pawiaku, i sprowadził go do siebie do Drezna. Niebawem Tytus i Antonina na powrót zapałali do siebie uczuciem; w roku 1869 dawna panna Wilde rozwiodła się z Krzywickim i wyszła za mąż za Chałubińskiego. Również i tym razem niezgoda nie trwała długo: w roku 1873 profesor wystawił żelazny krzyż na Gubałówce jako pamiątkę drugiego pojednania z przyjacielem (powszechnie a mylnie uważa się, że jest to wotum za opanowanie epidemii cholery).

Jan Nowak


*Tytus Aureliusz Chałubiński (ur. 29 grudnia 1820 w Radomiu, zm. 4 listopada 1889 w Zakopanem) – polski lekarz, profesor patologii, botanik (briolog), działacz społeczny i polityczny, filantrop, wykładowca akademicki, filozof medycyny, taternik i miłośnik przyrody, powstaniec węgierski, pisarz. Jako pierwszy lekarz pochodzenia polskiego zdobył międzynarodową sławę i poważanie; niekiedy uznawany za najwybitniejszego Polaka drugiej połowy XIX wieku. Był współtwórcą Towarzystwa Tatrzańskiego i jednym z pierwszych badaczy przyrody tatrzańskiej. Na jego cześć nazwano Wrotami Chałubińskiego jedną z przełęczy w głównej grani Tatr. Popularyzator Zakopanego, w dużym stopniu przyczynił się do rozwoju tej miejscowości. Był jednym z prekursorów polskiego klimatolecznictwa; jego staraniem Zakopane zyskało pod koniec XIX wieku status stacji klimatycznej jako kurort wspomagający leczenie chorób płucnych.

Tagi: Aleksander CzekanowskiBenedykt DybowskiEstoniaIgnacy Baudouin de CurtenayIgnacy Mościckiopinie olsztynStefan BatoryTytus ChałubińskiWładysław Raczkiewicz
UdostępnijTweetujWyślij
Poprzedni artykuł

Dla rodziny

Następny artykuł

„Jedna jest Polska” – Prymasa Tysiąclecia myśli o Ojczyźnie

Podobne artykuły

Feliks Koneczny – Cywilizacja Łacińska
Historia

Feliks Koneczny – Cywilizacja Łacińska

31 maja 2023
18
Początki pojęcia „Ziemie Odzyskane”*
Historia

Początki pojęcia „Ziemie Odzyskane”*

11 maja 2023
36
Mecz Widzew Łódź - Juventus Turyn.
Historia

Akcja na Widzewie w stanie wojennym

30 kwietnia 2023
297
Policjant z Miednoje w Iławie…
Historia

Policjant z Miednoje w Iławie…

15 kwietnia 2023
34
Wlodzimierz Lenin przemawia w Moskwie w maju 1920 roku
Historia

Bolszewicy, wczoraj i dziś…

4 kwietnia 2023
74
Dlaczego Rzeczpospolita upadła?
Historia

Dlaczego Rzeczpospolita upadła?

29 marca 2023
39
Następny artykuł
kard. Stefan Wyszyński

„Jedna jest Polska” – Prymasa Tysiąclecia myśli o Ojczyźnie

Rosja - wielkie-zmyslenie? Arkadij Ostrowski

Zmyślanie Rosji?

kawaleria

Wrzesień 39 - polskie natarcie w Prusach Wschodnich

Zielsko Wypija

Dariusz Rudnik i sex ciacho Gowina

Zaloguj się login żeby komentować

Ostatnio popularne

Obrona Gietrzwałdu – walka z czerwoną pajęczyną

Obrona Gietrzwałdu – walka z czerwoną pajęczyną

6 maja 2023
784
„Nieczysty” reportaż o Gietrzwałdzie

„Nieczysty” reportaż o Gietrzwałdzie

24 maja 2023
282
Zabrakło 6 podpisów. Nie będzie referendum w Gietrzwałdzie

Zabrakło 6 podpisów. Nie będzie referendum w Gietrzwałdzie

24 kwietnia 2023
500
Feliks Koneczny – Cywilizacja żydowska

Feliks Koneczny – Cywilizacja żydowska

25 lutego 2023
906
„Polowanie na ćmy”, czyli jak TVP historię fałszuje

„Polowanie na ćmy”, czyli jak TVP historię fałszuje

22 marca 2023
1.6k
Mecz Widzew Łódź - Juventus Turyn.

Akcja na Widzewie w stanie wojennym

30 kwietnia 2023
297
Walter Hallstein – jeden z architektów Unii Europejskiej

Walter Hallstein – jeden z architektów Unii Europejskiej

19 października 2021
755
Feliks Koneczny –  „Cywilizacja bizantyńska”

Feliks Koneczny – „Cywilizacja bizantyńska”

6 lutego 2023
959
jszmit

Ten plan to nasza przyszłość

17 maja 2023
188
Chłop z cyckami i baba z brodą

Chłop z cyckami i baba z brodą

22 maja 2023
186
Opinie Olsztyn

Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur

Tematy w serwisie:
agresja Armia Czerwona bezpieczeństwo dekomunizacja Donald Tusk edukacja energetyka geopolityka gospodarka historia Polski II wojna światowa inwestycje Jerzy Szmit KO komunizm koronawirus Kościół Katolicki kultura Lewica LGBT manipulacja media NATO neomarksizm Niemcy Olsztyn opinie olsztyn Piotr Grzymowicz PiS PO polityka zagraniczna Polska Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej Rosja Rząd RP samorząd Stany Zjednoczone Szubienice w Olsztynie totalna opozycja Ukraina Unia Europejska USA wartości wojna Władimir Putin
© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.
  • Polityka prywatności
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
  •  
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  • Kontakt
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki

© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In