W piątek, 25 czerwca 2021 r., z udziałem Anny Marii Anders, córka generała i ambasador RP w Rzymie, w londyńskim National Army Museum nastąpiło uroczyste, oficjalne odsłonięcie popiersia generała Władysława Andersa, jednego z najwybitniejszych polskich bohaterów II Wojny Światowej, zwycięskiego dowódcy II Korpusu Polskiego w ramach 8. Armii Zjednoczonego Królestwa, autorstwa Andrzeja Pityńskiego.
Dotąd żaden polski dowódca nie doczekał się swojej rzeźby w brytyjskim muzeum, w tym przypadku, w Narodowym Muzeum Armii, będącym głównym muzeum wojska brytyjskiego, położonym w prestiżowej londyńskiej dzielnicy Chelsea, którego otwarcia dokonała królowa Elżbieta II.
Popiersie odsłonięte w ostatni piątek jest ostatnim dziełem Andrzeja Pityńskiego.
Uroczystość odbyła się w obecności wielu zaproszonych gości, posłów, polityków, dyplomatów, wojskowych, artystów, dziennikarzy i działaczy polonijnych. Obecny był ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki, dyrektor National Army Museum Justin Maciejewski (mający polskie pochodzenie) oraz Karol Nawrocki, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
Na ceremonię zaproszeni też byli liczni darczyńcy, którzy brali udział w społecznej zbiórce, bez których projekt nie mógł być zrealizowany. Andrzej Pityński zrezygnował z honorarium za swoją pracę.
Mistrz Andrzej Pityński jest jednym z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy. Przez większość życia mieszkał i tworzył w Stanach Zjednoczonych, zmarł 18 września 2020 r. na terenie USA. Syn żołnierzy niezłomnych, Kawaler Orderu Orła Białego, członek Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i komendant Placówki 123 tej organizacji, członek amerykańskiego National Sculpture Society i profesor rzeźby w Johnson Atelier Technical Institute of Sculpture w Mercerville, autor kilkudziesięciu pomników monumentalnych znajdujących się na kilku kontynentach, lecz głównie na terenie USA, szczególnie znany jako autor słynnego Pomnika Katyńskiego w Jersey City, położonego nad rzeką Hudson i mającego za tło widok nowojorskiego Manhattanu. Jest on również autorem – w niezliczonej liczbie – mniejszych form rzeźbiarskich, takich jak popiersia, płaskorzeźby i medale.
Miałem zaszczyt rozmawiać z Mistrzem Andrzejem Pityńskim, w jednej z naszych ostatnich rozmów telefonicznych przed Jego śmiercią, a było to w lipcu 2020 r., na temat stworzonych przez Niego popiersi generała Władysława Andersa.
Mistrz wykonał cztery popiersia. Oprócz ostatniego, odsłoniętego w ostatni piątek 25 czerwca 2021 r. w Londynie, pozostałe to: popiersie odsłonięte w dniu 17 maja 2014 r. w przeddzień 70. rocznicy zakończenia bitwy pod Monte Cassino, na placu imienia generała Władysława Andersa (Largo Generale Anders) przed Muzeum Historiale w Cassino u stóp legendarnej Monte Cassino, kolejne znajduje się w Ambasadzie RP w Rzymie, a kolejne, w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. W odniesieniu do tego ostatniego, Mistrz wyraził zawód, gdyż zapowiadano Mu, iż popiersie to stanie w przestrzeni publicznej Warszawy, natomiast do dzisiaj zamknięte jest w murach muzeum.
Swego czasu, popiersie z Warszawy wypożyczone zostało na wystawę poświęconą 50-leciu twórczości Andrzeja Pityńskiego, której otwarcie nastąpiło w dniu 1 lipca 2017 r. w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, w połączeniu z uroczystościami 50-lecia powstania tego muzeum. Z obu tych okazji, były dwa oddzielne torty – jeden biały, a drugi czerwony.
Wszystkie zdjęcia wykonano w Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce.
Piotr Junker
