Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur
27 maja 2022, piątek
  • Kontakt
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn

Październik 1918: preludium niepodległości

dr Waldemar Brenda
4 listopada 2021
Historia
Czas czytania (około): 4 minut
0
A A
Październik 1918: preludium niepodległości

W oczekiwaniu kolejną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę (1918r.), w dacie 11 listopada – w 1937 r. ustanowionej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jako Święto Niepodległości – dostrzegamy wydarzenie zarówno symboliczne jak i przełomowe; dzień, w którym – po powrocie z magdeburskiego więzienia Józefa Piłsudskiego i przejęciu przezeń władzy z rąk Rady Regencyjnej oraz na skutek rozbrajania niemieckich okupantów – wybuchła niepodległa Polska.

Praca wielu pokoleń

Może warto jednak pamiętać, że ta listopadowa polska niepodległość nie była czymś ani nagłym, ani niespodziewanym? Że pracowały na nią całe pokolenia Polaków niemal od pierwszych chwil po zaistnieniu tragedii rozbiorów I Rzeczypospolitej. Że początek Wielkiej Wojny (1914-1918) nie tylko rozbudził nadzieję na ziszczenie snu o wolności, ale przez stworzenie korzystnej sytuacji międzynarodowej, pchnął polskie elity do konkretnych działań. Ta „filozofia czynu”, rozmaicie postrzegana przez przedstawicieli poszczególnych opcji politycznych, niejednokrotnie skonfliktowanych na tle radykalizmów programów społecznych, politycznych czy stosunku do takiego czy innego zaborcy, ożywiła polską aktywność do tego stopnia, że u schyłku wojny światowej niepodległość przestała być mrzonką garstki zapaleńców. Ona wyzierała z każdego zakątka polskiej ziemi.

Mocarstwa a sprawa polska

Musieli te polskie dążenia brać pod uwagę zaborcy. Wtedy, gdy w sierpniu 1914r. rosyjski naczelny wódz Mikołaj Mikołajewicz obiecywał Polakom autonomię pod berłem dynastii Romanowów; i wtedy, gdy 5 listopada 1916r. władcy Niemiec i Austro – Węgier ogłaszali akt dwóch cesarzy zapowiadający utworzenie Królestwa Polskiego i po niespełna roku powstawała namiastka władzy nad tym tworem bez terytorium, czyli Rada Regencyjna. Niemcy mieli wówczas w głowach plany realizacji koncepcji Mitteleuropy, w której przyszła Polska – zależna od Berlina, ale coraz bardziej realna – miałaby odgrywać rolę niepoślednią. Także wtedy, gdy zgadzano się na tworzenie polskich formacji wojskowych u boku Austro – Węgier, Rosji czy Francji. Jak również wtedy, gdy amerykański prezydent Thomas W. Wilson w styczniu 1918r. zapowiadał utworzenie niepodległej, demokratycznej Polski z dostępem do morza…

Owszem, często chodziło o „mięso armatnie”, czyli bitnego polskiego żołnierza. Ale ceną za tę „korzyść” musiały być ustępstwa polityczne wobec spraw polskich. Europejskie stolice dostrzegały to coraz wyraźniej, podobnie jak strona polska. Raczej na chłodno i chyba bez złudzeń uczyliśmy się wtedy wielkiej polityki, każdą dogodność wykorzystując – choć przecież nie bez sporów wewnętrznych – na poszerzenie własnej podmiotowości.

Pierwsza-strona-Nowości-Illustrowanych-z-19-października-1918-roku.-Temat-numeru-odzyskanie-niepodległości.

W październiku 1918 r.

Przyspieszenie pulsu historii wyraźnie dostrzegamy w miesiącu poprzedzającym listopadowy przełom…

7 października 1918r. zależna od mocarstw centralnych Rada Regencyjna ogłosiła zmianę swej polityki w Królestwie Polskim. Odrzucono protekcję Niemiec i Austro – Węgier. Zdymisjonowany został gabinet Jana Kucharzewskiego. Postanowiono powołać nowy rząd z zadaniem opracowania ordynacji wyborczej do przyszłego Sejmu.

11 października posłowie i przedstawiciele organizacji polskich istniejących w Niemczech opracowali komunikat z żądaniem zjednoczenia wszystkich ziem polskich i pełnej niepodległości zgodnie ze styczniowym orędziem prezydenta USA.

15 października posłowie polscy do parlamentu w Wiedniu zadeklarowali się jako obywatele niepodległego państwa polskiego. W „Pamiętnikach” Ignacy Daszyńskiego czytamy treść ogłoszonego wówczas dokumentu: „od tej chwili uważają się – również – za przynależnych obywateli wolnego, zjednoczonego i niezawisłego państwa polskiego” i „wzywają c.i k. rząd do przeprowadzenia rozgraniczenia i wdrożenia koniecznych umów gospodarczych między suwerennym państwem polskim a pozostałymi częściami państwa austro – węgierskiego”

19 października powołano Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego jako tymczasową władzę polską na Śląsku Cieszyńskim.

23 października Rada Regencyjna powierzyła urząd premiera powiązanemu z Narodową Demokracją Józefowi Świeżyńskiemu. Nowy premier uznał Komitet Narodowy Polski działający w Paryżu. Rozpoczęły się bezskuteczne starania Świeżyńskiego o zwolnienie Piłsudskiego z Magdeburga, na którego oczekiwał fotel ministra spraw wojskowych. Usiłował też stworzyć ponadpartyjne porozumienie z udziałem sił lewicowych, te jednak wciąż widziały w Radzie Regencyjnej i jej rządzie – niemiecką marionetkę.

25 października Wojciech Korfanty wystąpił w niemieckim Reichstagu z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego ziem zaboru pruskiego i Górnego Śląska.

26 października Naczelna Komenda POW wydała rozkaz mobilizacyjny w Królestwie, zapowiadając bliski dzień „podjęcia trudu stworzenia zbrojnych szeregów”.

27 października w Cieszynie zwołano wielki wiec ludności polskiej, który uznał legalność tamtejszej Rady Narodowej i upoważnił ją do włączenia Śląska Cieszyńskiego do odbudowywanego państwa.

28 października w Krakowie spotkali się dotychczasowi polscy posłowie do parlamentu wiedeńskiego, którzy powołali Polską Komisję Likwidacyjną, jako władzę zwierzchnią dla Galicji o charakterze ustawodawczym i wykonawczym.

30 października naprędce zmobilizowani legioniści pod dowództwem Bolesława Roi rozpoczęli przejmowanie obiektów krakowskiego garnizonu z rąk wojsk austriackich. „Na ulicach ludność szalała z radości” – czytamy we wspomnieniach Daszyńskiego. „PKL zaprzysięgła wszystkich urzędników, kazała wydalić się z kraju wojskowym austriackim, odmilitaryzowała przemysł i zaczęła zacierać ślady wojny”…

Zaczynał się listopad….Tej lawiny nie można już było zatrzymać…

Waldemar Brenda

Tagi: AustriaMarszałek Józef PiłsudskiNarodowe Święto NiepodległościNiemcyniepodległośćopinie olsztynRada RegencyjnaRosjaWęgryzabory
UdostępnijTweetujWyślij
Poprzedni artykuł

Widziane z Torunia: Wybory w Wirginii

Następny artykuł

Sąd zmył plamy na todze byłego olsztyńskiego adwokata – czarnej owcy Palestry

Podobne artykuły

PLAKAT nowy konferencja
Historia

Małe stowarzyszenie – duża konferencja. Dlaczego „Kaszubska Golgota”?

26 maja 2022
16
Kalendarium historyczne: 22 maja
Historia

Kalendarium historyczne: 22 maja

22 maja 2022
16
Pogrzeb Prymasa Stefana Wyszyńskiego
Historia

Odejście Prymasa

22 maja 2022
64
NSZ
Historia

NSZ – druga siła podziemnej Polski

15 maja 2022
288
August-Cieszkowski
Historia

August Cieszkowski – „filozofia czynu”

13 maja 2022
332
Przemówienie Józefa Becka w Sejmie (5 maja 1939 roku)
Historia

Przemówienie Józefa Becka

6 maja 2022
55
Następny artykuł
areszt śledczy

Sąd zmył plamy na todze byłego olsztyńskiego adwokata – czarnej owcy Palestry

sługus europejski

Sługus europejski, sługus niemiecki

tusk

Kto sieje wiatr…

olsztyn-węgry-QR

Pomniki przemówią i pamięć pozostanie

Zaloguj się login żeby komentować

Ostatnio popularne

Depopulacja - Polska

Depopulacja Polski

18 stycznia 2022
3.4k
Co powstanie w miejscu szubienic?

Co powstanie w miejscu szubienic?

6 kwietnia 2022
2.9k
depopulacja Francja

Depopulacja Francji

7 kwietnia 2022
1.3k
Jezus-Barabasz

Dlaczego zabito Jezusa Chrystusa?

13 kwietnia 2022
1.1k
Jedwabny szlak – Inicjatywa Pasa i Szlaku

Jedwabny szlak – Inicjatywa Pasa i Szlaku

21 kwietnia 2022
981
union-jack

Depopulacja Wielkiej Brytanii

12 maja 2022
746
Ukraina – krew przedmurza…

Ukraina – krew przedmurza…

13 marca 2022
719
Grupa Wagnera

„Grupa Wagnera” – prywatna Armia Kremla

28 kwietnia 2022
707
Dziady’68 – wielka ustawka…

Dziady’68 – wielka ustawka…

7 marca 2022
693
„Gruba kreska”

„Gruba kreska”

26 marca 2022
542
Opinie Olsztyn

Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur

Tematy w serwisie:
aborcja agresja aksjologia demokracja Donald Tusk edukacja energetyka geopolityka gospodarka historia Polski II wojna światowa Joe Biden KO komunizm koronawirus Lewica LGBT manipulacja media NATO nazizm neomarksizm Niemcy Olsztyn opinie olsztyn Piotr Grzymowicz PiS PO polityka zagraniczna Polska Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej PSL Rafał Trzaskowski Rosja samorząd Stany Zjednoczone szkoła totalna opozycja Ukraina Unia Europejska USA wartości wojna Władimir Putin ZSRR
© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.
  • Polityka prywatności
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki

© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In