Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  •    
  • Kontakt
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn

Październik 1918: preludium niepodległości

dr Waldemar Brenda
4 listopada 2021
Historia
Czas czytania (około): 4 minut
0
A A
Październik 1918: preludium niepodległości

W oczekiwaniu kolejną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę (1918r.), w dacie 11 listopada – w 1937 r. ustanowionej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jako Święto Niepodległości – dostrzegamy wydarzenie zarówno symboliczne jak i przełomowe; dzień, w którym – po powrocie z magdeburskiego więzienia Józefa Piłsudskiego i przejęciu przezeń władzy z rąk Rady Regencyjnej oraz na skutek rozbrajania niemieckich okupantów – wybuchła niepodległa Polska.

Praca wielu pokoleń

Może warto jednak pamiętać, że ta listopadowa polska niepodległość nie była czymś ani nagłym, ani niespodziewanym? Że pracowały na nią całe pokolenia Polaków niemal od pierwszych chwil po zaistnieniu tragedii rozbiorów I Rzeczypospolitej. Że początek Wielkiej Wojny (1914-1918) nie tylko rozbudził nadzieję na ziszczenie snu o wolności, ale przez stworzenie korzystnej sytuacji międzynarodowej, pchnął polskie elity do konkretnych działań. Ta „filozofia czynu”, rozmaicie postrzegana przez przedstawicieli poszczególnych opcji politycznych, niejednokrotnie skonfliktowanych na tle radykalizmów programów społecznych, politycznych czy stosunku do takiego czy innego zaborcy, ożywiła polską aktywność do tego stopnia, że u schyłku wojny światowej niepodległość przestała być mrzonką garstki zapaleńców. Ona wyzierała z każdego zakątka polskiej ziemi.

Mocarstwa a sprawa polska

Musieli te polskie dążenia brać pod uwagę zaborcy. Wtedy, gdy w sierpniu 1914r. rosyjski naczelny wódz Mikołaj Mikołajewicz obiecywał Polakom autonomię pod berłem dynastii Romanowów; i wtedy, gdy 5 listopada 1916r. władcy Niemiec i Austro – Węgier ogłaszali akt dwóch cesarzy zapowiadający utworzenie Królestwa Polskiego i po niespełna roku powstawała namiastka władzy nad tym tworem bez terytorium, czyli Rada Regencyjna. Niemcy mieli wówczas w głowach plany realizacji koncepcji Mitteleuropy, w której przyszła Polska – zależna od Berlina, ale coraz bardziej realna – miałaby odgrywać rolę niepoślednią. Także wtedy, gdy zgadzano się na tworzenie polskich formacji wojskowych u boku Austro – Węgier, Rosji czy Francji. Jak również wtedy, gdy amerykański prezydent Thomas W. Wilson w styczniu 1918r. zapowiadał utworzenie niepodległej, demokratycznej Polski z dostępem do morza…

Owszem, często chodziło o „mięso armatnie”, czyli bitnego polskiego żołnierza. Ale ceną za tę „korzyść” musiały być ustępstwa polityczne wobec spraw polskich. Europejskie stolice dostrzegały to coraz wyraźniej, podobnie jak strona polska. Raczej na chłodno i chyba bez złudzeń uczyliśmy się wtedy wielkiej polityki, każdą dogodność wykorzystując – choć przecież nie bez sporów wewnętrznych – na poszerzenie własnej podmiotowości.

Pierwsza-strona-Nowości-Illustrowanych-z-19-października-1918-roku.-Temat-numeru-odzyskanie-niepodległości.

W październiku 1918 r.

Przyspieszenie pulsu historii wyraźnie dostrzegamy w miesiącu poprzedzającym listopadowy przełom…

7 października 1918r. zależna od mocarstw centralnych Rada Regencyjna ogłosiła zmianę swej polityki w Królestwie Polskim. Odrzucono protekcję Niemiec i Austro – Węgier. Zdymisjonowany został gabinet Jana Kucharzewskiego. Postanowiono powołać nowy rząd z zadaniem opracowania ordynacji wyborczej do przyszłego Sejmu.

11 października posłowie i przedstawiciele organizacji polskich istniejących w Niemczech opracowali komunikat z żądaniem zjednoczenia wszystkich ziem polskich i pełnej niepodległości zgodnie ze styczniowym orędziem prezydenta USA.

15 października posłowie polscy do parlamentu w Wiedniu zadeklarowali się jako obywatele niepodległego państwa polskiego. W „Pamiętnikach” Ignacy Daszyńskiego czytamy treść ogłoszonego wówczas dokumentu: „od tej chwili uważają się – również – za przynależnych obywateli wolnego, zjednoczonego i niezawisłego państwa polskiego” i „wzywają c.i k. rząd do przeprowadzenia rozgraniczenia i wdrożenia koniecznych umów gospodarczych między suwerennym państwem polskim a pozostałymi częściami państwa austro – węgierskiego”

19 października powołano Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego jako tymczasową władzę polską na Śląsku Cieszyńskim.

23 października Rada Regencyjna powierzyła urząd premiera powiązanemu z Narodową Demokracją Józefowi Świeżyńskiemu. Nowy premier uznał Komitet Narodowy Polski działający w Paryżu. Rozpoczęły się bezskuteczne starania Świeżyńskiego o zwolnienie Piłsudskiego z Magdeburga, na którego oczekiwał fotel ministra spraw wojskowych. Usiłował też stworzyć ponadpartyjne porozumienie z udziałem sił lewicowych, te jednak wciąż widziały w Radzie Regencyjnej i jej rządzie – niemiecką marionetkę.

25 października Wojciech Korfanty wystąpił w niemieckim Reichstagu z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego ziem zaboru pruskiego i Górnego Śląska.

26 października Naczelna Komenda POW wydała rozkaz mobilizacyjny w Królestwie, zapowiadając bliski dzień „podjęcia trudu stworzenia zbrojnych szeregów”.

27 października w Cieszynie zwołano wielki wiec ludności polskiej, który uznał legalność tamtejszej Rady Narodowej i upoważnił ją do włączenia Śląska Cieszyńskiego do odbudowywanego państwa.

28 października w Krakowie spotkali się dotychczasowi polscy posłowie do parlamentu wiedeńskiego, którzy powołali Polską Komisję Likwidacyjną, jako władzę zwierzchnią dla Galicji o charakterze ustawodawczym i wykonawczym.

30 października naprędce zmobilizowani legioniści pod dowództwem Bolesława Roi rozpoczęli przejmowanie obiektów krakowskiego garnizonu z rąk wojsk austriackich. „Na ulicach ludność szalała z radości” – czytamy we wspomnieniach Daszyńskiego. „PKL zaprzysięgła wszystkich urzędników, kazała wydalić się z kraju wojskowym austriackim, odmilitaryzowała przemysł i zaczęła zacierać ślady wojny”…

Zaczynał się listopad….Tej lawiny nie można już było zatrzymać…

Waldemar Brenda

Tagi: AustriaMarszałek Józef PiłsudskiNarodowe Święto NiepodległościNiemcyniepodległośćopinie olsztynRada RegencyjnaRosjaWęgryzabory
UdostępnijTweetujWyślij
Poprzedni artykuł

Widziane z Torunia: Wybory w Wirginii

Następny artykuł

Sąd zmył plamy na todze byłego olsztyńskiego adwokata – czarnej owcy Palestry

Podobne artykuły

Naczelnik Piłsudski otwiera pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego 10 lutego 1919 r.
Historia

Luty 1919: początek Sejmu Ustawodawczego

5 lutego 2023
12
FK
Historia

Feliks Koneczny – filozof historii

25 stycznia 2023
138
Pułk im. powstańca styczniowego walczy z orkami Putina na Ukrainie
Historia

Pułk im. powstańca styczniowego walczy z orkami Putina na Ukrainie

21 stycznia 2023
30
Spotkanie z historią Polski po raz piąty
Historia

Czwartkowy wieczór z historią w Piszu: o zakonie krzyżackim

17 stycznia 2023
68
Pużak-Bierut
Historia

KRN czy RJN?

11 stycznia 2023
111
fot. www.teatrnn.pl
Historia

Mój przyjaciel zdrajca, dr Andrzej Mazur…

4 stycznia 2023
118
Następny artykuł
areszt śledczy

Sąd zmył plamy na todze byłego olsztyńskiego adwokata – czarnej owcy Palestry

sługus europejski

Sługus europejski, sługus niemiecki

tusk

Kto sieje wiatr…

olsztyn-węgry-QR

Pomniki przemówią i pamięć pozostanie

Zaloguj się login żeby komentować

Ostatnio popularne

Depopulacja - Polska

Depopulacja Polski

18 stycznia 2022
16.5k
depopulacja Francja

Depopulacja Francji

7 kwietnia 2022
3.3k
Jedwabny szlak – Inicjatywa Pasa i Szlaku

Jedwabny szlak – Inicjatywa Pasa i Szlaku

21 kwietnia 2022
3.2k
Jezus-Barabasz

Dlaczego zabito Jezusa Chrystusa?

13 kwietnia 2022
3.2k
Co powstanie w miejscu szubienic?

Co powstanie w miejscu szubienic?

6 kwietnia 2022
3.1k
NSZ

NSZ – druga siła podziemnej Polski

15 maja 2022
2.9k
komuna na 4 łapy

III RP – historyczna klęska Polaków

21 czerwca 2022
2.9k
Ostatnia Wieczerza

Powstanie Kościoła

6 lipca 2022
2.9k
Władysław Grabski – endecki polityk

Władysław Grabski – endecki polityk

19 lipca 2022
2.8k
mieczyk-chrobrego

Obóz Wielkiej Polski – przeciwnicy sanacji

10 czerwca 2022
2.8k
Opinie Olsztyn

Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur

Tematy w serwisie:
agresja aksjologia Armia Czerwona dekomunizacja Donald Tusk edukacja energetyka geopolityka gospodarka historia Polski II wojna światowa Joe Biden KO komunizm koronawirus Kościół Katolicki kultura Lewica LGBT manipulacja media neomarksizm Niemcy Olsztyn opinie olsztyn Piotr Grzymowicz PiS PO polityka zagraniczna Polska Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej Rafał Trzaskowski Rosja Rząd RP samorząd Stany Zjednoczone Szubienice w Olsztynie totalna opozycja Ukraina Unia Europejska USA wartości wojna Władimir Putin ZSRR
© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.
  • Polityka prywatności
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
  •  
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  • Kontakt
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki

© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In