Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur
27 czerwca 2022, poniedziałek
  • Kontakt
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn

Florian Czarnyszewicz i jego „Nadberezyńcy”…

dr Waldemar Brenda
3 stycznia 2022
Kultura
Czas czytania (około): 4 minut
0
A A
Florian Czarnyszewicz - Nadberezyńcy

Gdy jakiś czas temu przyznałem się znajomemu, ze właśnie czytam „Nadberezyńców”, zareagował pytaniem, czy to takie bardziej nam współczesne „Ogniem i mieczem”? Zdecydowanie zaprzeczyłem podobnemu skojarzeniu książki i równocześnie zacząłem szukać w myślach innych literackich analogii. No i faktycznie, wielu można tu wyliczać geniuszy polskiej literatury…

Znalazłby się tu „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza i Orzeszkowej „Nad Niemnem”, głównie ze względu na opowieść o polskiej kresowej szlachcie zaściankowej, a w tym pierwszym przypadku także przez obraz utraconej Ojczyzny, odtwarzany z oddali…

Natomiast przewijająca się na kartach książki więź z przyrodą, te odmiany pór roku, cudne opisy leśnego, puszczańskiego świata, te prace polne i gospodarskie wyznaczane rytmem pór roku, te obyczaje – przywodziły na myśl „Chłopów” Reymonta.

W opisach potyczek, walk i zajazdów, które niemal zawsze wiązały się jakimiś podstępnymi fortelami – faktycznie pobrzmiewało dalekie echo krotochwil imć Pana Zagłoby…

A gdy czyta się dialogi zbudowane z różnych odcieni polsko- białoruskiej mowy, z naciskiem na „polską” lub „białoruską” w zależności od chronologii lub wsi, zaścianka, regionu, z którego wywodzą się uczestnicy; gdy odczytuje się w kolejnych partiach książki, jak się tamtejsza polskość budziła z letargu w początkach XX wieku, jak dojrzewała do walki i bohaterstwa, jakie przechodziła rozterki i wątpliwości w czas bolszewickiej rewolucji… gdy czyta się, co stanowiło o tej polskości (wiara katolicka), o relacjach z białoruskimi mużykami, to widzę w powieści Czarnyszewicza, wydanej po raz pierwszy w 1942r., niemal jakieś obserwacje socjologa, a może raczej antropologa, w swej tożsamościowej warstwie o kilkadziesiąt lat wyprzedzające niektóre wątki, na które kiedyś natrafiłem w opracowaniu naukowym „Kołchoźnicy” Anny Engelking, wydanym w 2012r. i dotyczącym tego samego regionu, ale nieco innych spraw i czasów.

Nie piszę o tych skojarzeniach towarzyszących lekturze powieści Floriana Czarnyszewicza, by na siłę szukać jego literackich inspiracji. Raczej po to, by pokazać bogactwo tego książkowego debiutu, jego wielowątkowość i gigantyczny rozmach. Umieścić tę powieść wśród fundamentów polskiej klasyki, z zaznaczeniem jednak, żeby się tym zestawem „lektur szkolnych” absolutnie nie przerażać. Bo proza Czarnyszewicza nie ma w sobie nic z tej szacowności, która na wyrost (i często przedwcześnie) nas odstręcza, zanim jeszcze weźmiemy ją do ręki.

Ta książka to epopeja polskich losów znad Berezyny spisana w Argentynie podczas ostatniej wojny przez międzywojennego emigranta, który swą ojcowiznę stracił wraz z pokojem ryskim w 1921r., gdy część dawnej Rzeczypospolitej pozostała w Sowietach wraz z jej polskimi mieszkańcami.

Finezja opowieści, jej czasowa rozległość rozciągnięta między pierwszą dekadę XX w. i wojnę z bolszewikami, silne wątki autobiograficzne, głębia spostrzeżeń, błyskotliwość narracji, przygodowa dynamika akcji, humor, wyrazistość postaci, wątek romansowy, dramaturgia… ileż można by tu jeszcze wymieniać czynników, które sprawiły, że trudno mi było oderwać się od lektury już po przewróceniu kilku pierwszych stron tej obszernej powieści.

Tak. Wielkie dzieło, które dopiero niedawno przywrócono naszej kulturze. W Polsce po raz pierwszy wydane dopiero w 1991r., przez Fundację Inicjatyw Społecznych w Lublinie, po raz drugi podjęło się tego przedsięwzięcia w 2010r. zasłużone wydawnictwo „Arcana”. Od tego czasu książki Czarnyszewicza zaczęły się pojawiać na rynku czytelniczym, trzy kolejne tytuły tegoż autora ukazały się m.in. w wydawnictwie LTW. Wciąż jednak potrzeba upowszechnienia rozpoznawalności zarówno poszczególnych tytułów, jak i samego autora.

W jakimś zakresie próbuje się do tego przyczynić m.in. Instytut Pamięci Narodowej. Przykładowo w listopadzie 2017r. prezentował wystawę o Czarnyszewiczu podczas I Podlaskiego Kongresu Pamięci Narodowej w Białymstoku. Kilka miesięcy później ta sama wystawa trafiła na Przystanek Historia IPN w Grodnie na Białorusi. Czarnyszewiczowi poświęcono również sporo uwagi w jednym z tomów nowej serii wydawniczej IPN „Literatura i Pamięć” („Dzieje najnowsze w literaturze polskiej. Szkice o współczesnej poezji i prozie”, red. Antoni Buchała, IPN, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2019) oraz w grze edukacyjnej „ZnajZnak. Kresy” (Warszawa 2019). Natomiast Instytut Literatury wydał opracowanie Ireneusza Staronia i pauliny Subocz – Białek pt. „Nostalgiczna pieśń powrotu. O twórczości Floriana Czarnyszewicza” (Kraków 2020).

A więc sięgajmy do wszystkie książki Czarnyszewicza i o Czarnyszewiczu. Tym razem „zachęcam!” to za mało. A przynajmniej „Nadberezyńcy” to lektura obowiązkowa!

Waldemar Brenda

PS. Na marginesie warto wspomnieć, że brat Floriana – Feliks to dziadek wokalisty zespołu rockowego „Aerosmith” Stvena Tylera i pradziadek znanej aktorki Liv Tyler.

Wicik żywica

Chłopcy z Nowoszyszek

Tagi: Florian CzarnyszewiczhistoriaInstytut Pamięci Narodowejliteraturaobyczajeopinie olsztyn
UdostępnijTweetujWyślij
Poprzedni artykuł

Pierwszy noworoczny cud w Olsztynie

Następny artykuł

NIHILISTYCZNA MIĘDZYNARODÓWKA

Podobne artykuły

DALEKI KRAJ
Kultura

„Daleki kraj. Opowieść o warmińskiej wsi Ruś” – spotkanie autorskie z Petrą Reski

23 czerwca 2022
14
Top Gun - plakat
Kultura

Top Gun: Maverick

11 czerwca 2022
31
Bohaterowie wyklęci okadka
Kultura

Książka o Żołnierzach Wyklętych na Warmii i Mazurach

2 czerwca 2022
70
Bronisław Wildstein - Bunt i afirmacja
Kultura

Między buntem a afirmacją. Wildsteina esej o naszych czasach

12 maja 2022
120
Magdalena Ogórek
Kultura

Złodzieje z Niemiec, Austrii i Holandii

21 kwietnia 2022
78
filozof
Kultura

Zmaza (miasma) u starożytnych Greków

13 kwietnia 2022
61
Następny artykuł
lennon imagine

NIHILISTYCZNA MIĘDZYNARODÓWKA

Nowe wojewódzkie linie autobusowe z dofinansowaniem rządowego Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych

Nowe wojewódzkie linie autobusowe z dofinansowaniem rządowego Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych

Depopulacja Włoch

Depopulacja Włoch

Atak (internetowego trolla) najlepszą obroną (wypijowców)? – Oświadczenie Dariusza Rudnika

Atak (internetowego trolla) najlepszą obroną (wypijowców)? - Oświadczenie Dariusza Rudnika

Zaloguj się login żeby komentować

Ostatnio popularne

Depopulacja - Polska

Depopulacja Polski

18 stycznia 2022
7k
Co powstanie w miejscu szubienic?

Co powstanie w miejscu szubienic?

6 kwietnia 2022
3k
Jezus-Barabasz

Dlaczego zabito Jezusa Chrystusa?

13 kwietnia 2022
2.5k
Jedwabny szlak – Inicjatywa Pasa i Szlaku

Jedwabny szlak – Inicjatywa Pasa i Szlaku

21 kwietnia 2022
2.4k
depopulacja Francja

Depopulacja Francji

7 kwietnia 2022
1.7k
NSZ

NSZ – druga siła podziemnej Polski

15 maja 2022
1.3k
union-jack

Depopulacja Wielkiej Brytanii

12 maja 2022
1.2k
Grupa Wagnera

„Grupa Wagnera” – prywatna Armia Kremla

28 kwietnia 2022
1.2k
Ukraina – krew przedmurza…

Ukraina – krew przedmurza…

13 marca 2022
1k
Dziady’68 – wielka ustawka…

Dziady’68 – wielka ustawka…

7 marca 2022
888
Opinie Olsztyn

Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur

Tematy w serwisie:
aborcja agresja demokracja Donald Tusk edukacja energetyka geopolityka gospodarka historia historia Polski II wojna światowa Joe Biden KO komunizm koronawirus Lewica LGBT manipulacja media NATO neomarksizm Niemcy Olsztyn opinie olsztyn Piotr Grzymowicz PiS PO polityka zagraniczna Polska Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej PSL Rafał Trzaskowski Rosja samorząd Stany Zjednoczone szkoła Szubienice w Olsztynie totalna opozycja Ukraina Unia Europejska USA wartości wojna Władimir Putin ZSRR
© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.
  • Polityka prywatności
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki

© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In