Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  •    
  • Kontakt
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn

Florian Czarnyszewicz i jego „Nadberezyńcy”…

dr Waldemar Brenda
3 stycznia 2022
Kultura
Czas czytania (około): 4 minut
0
A A
Florian Czarnyszewicz - Nadberezyńcy

Gdy jakiś czas temu przyznałem się znajomemu, ze właśnie czytam „Nadberezyńców”, zareagował pytaniem, czy to takie bardziej nam współczesne „Ogniem i mieczem”? Zdecydowanie zaprzeczyłem podobnemu skojarzeniu książki i równocześnie zacząłem szukać w myślach innych literackich analogii. No i faktycznie, wielu można tu wyliczać geniuszy polskiej literatury…

Znalazłby się tu „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza i Orzeszkowej „Nad Niemnem”, głównie ze względu na opowieść o polskiej kresowej szlachcie zaściankowej, a w tym pierwszym przypadku także przez obraz utraconej Ojczyzny, odtwarzany z oddali…

Natomiast przewijająca się na kartach książki więź z przyrodą, te odmiany pór roku, cudne opisy leśnego, puszczańskiego świata, te prace polne i gospodarskie wyznaczane rytmem pór roku, te obyczaje – przywodziły na myśl „Chłopów” Reymonta.

W opisach potyczek, walk i zajazdów, które niemal zawsze wiązały się jakimiś podstępnymi fortelami – faktycznie pobrzmiewało dalekie echo krotochwil imć Pana Zagłoby…

A gdy czyta się dialogi zbudowane z różnych odcieni polsko- białoruskiej mowy, z naciskiem na „polską” lub „białoruską” w zależności od chronologii lub wsi, zaścianka, regionu, z którego wywodzą się uczestnicy; gdy odczytuje się w kolejnych partiach książki, jak się tamtejsza polskość budziła z letargu w początkach XX wieku, jak dojrzewała do walki i bohaterstwa, jakie przechodziła rozterki i wątpliwości w czas bolszewickiej rewolucji… gdy czyta się, co stanowiło o tej polskości (wiara katolicka), o relacjach z białoruskimi mużykami, to widzę w powieści Czarnyszewicza, wydanej po raz pierwszy w 1942r., niemal jakieś obserwacje socjologa, a może raczej antropologa, w swej tożsamościowej warstwie o kilkadziesiąt lat wyprzedzające niektóre wątki, na które kiedyś natrafiłem w opracowaniu naukowym „Kołchoźnicy” Anny Engelking, wydanym w 2012r. i dotyczącym tego samego regionu, ale nieco innych spraw i czasów.

Nie piszę o tych skojarzeniach towarzyszących lekturze powieści Floriana Czarnyszewicza, by na siłę szukać jego literackich inspiracji. Raczej po to, by pokazać bogactwo tego książkowego debiutu, jego wielowątkowość i gigantyczny rozmach. Umieścić tę powieść wśród fundamentów polskiej klasyki, z zaznaczeniem jednak, żeby się tym zestawem „lektur szkolnych” absolutnie nie przerażać. Bo proza Czarnyszewicza nie ma w sobie nic z tej szacowności, która na wyrost (i często przedwcześnie) nas odstręcza, zanim jeszcze weźmiemy ją do ręki.

Ta książka to epopeja polskich losów znad Berezyny spisana w Argentynie podczas ostatniej wojny przez międzywojennego emigranta, który swą ojcowiznę stracił wraz z pokojem ryskim w 1921r., gdy część dawnej Rzeczypospolitej pozostała w Sowietach wraz z jej polskimi mieszkańcami.

Finezja opowieści, jej czasowa rozległość rozciągnięta między pierwszą dekadę XX w. i wojnę z bolszewikami, silne wątki autobiograficzne, głębia spostrzeżeń, błyskotliwość narracji, przygodowa dynamika akcji, humor, wyrazistość postaci, wątek romansowy, dramaturgia… ileż można by tu jeszcze wymieniać czynników, które sprawiły, że trudno mi było oderwać się od lektury już po przewróceniu kilku pierwszych stron tej obszernej powieści.

Tak. Wielkie dzieło, które dopiero niedawno przywrócono naszej kulturze. W Polsce po raz pierwszy wydane dopiero w 1991r., przez Fundację Inicjatyw Społecznych w Lublinie, po raz drugi podjęło się tego przedsięwzięcia w 2010r. zasłużone wydawnictwo „Arcana”. Od tego czasu książki Czarnyszewicza zaczęły się pojawiać na rynku czytelniczym, trzy kolejne tytuły tegoż autora ukazały się m.in. w wydawnictwie LTW. Wciąż jednak potrzeba upowszechnienia rozpoznawalności zarówno poszczególnych tytułów, jak i samego autora.

W jakimś zakresie próbuje się do tego przyczynić m.in. Instytut Pamięci Narodowej. Przykładowo w listopadzie 2017r. prezentował wystawę o Czarnyszewiczu podczas I Podlaskiego Kongresu Pamięci Narodowej w Białymstoku. Kilka miesięcy później ta sama wystawa trafiła na Przystanek Historia IPN w Grodnie na Białorusi. Czarnyszewiczowi poświęcono również sporo uwagi w jednym z tomów nowej serii wydawniczej IPN „Literatura i Pamięć” („Dzieje najnowsze w literaturze polskiej. Szkice o współczesnej poezji i prozie”, red. Antoni Buchała, IPN, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2019) oraz w grze edukacyjnej „ZnajZnak. Kresy” (Warszawa 2019). Natomiast Instytut Literatury wydał opracowanie Ireneusza Staronia i pauliny Subocz – Białek pt. „Nostalgiczna pieśń powrotu. O twórczości Floriana Czarnyszewicza” (Kraków 2020).

A więc sięgajmy do wszystkie książki Czarnyszewicza i o Czarnyszewiczu. Tym razem „zachęcam!” to za mało. A przynajmniej „Nadberezyńcy” to lektura obowiązkowa!

Waldemar Brenda

PS. Na marginesie warto wspomnieć, że brat Floriana – Feliks to dziadek wokalisty zespołu rockowego „Aerosmith” Stvena Tylera i pradziadek znanej aktorki Liv Tyler.

Wicik żywica

Chłopcy z Nowoszyszek

Tagi: Florian CzarnyszewiczhistoriaInstytut Pamięci Narodowejliteraturaobyczajeopinie olsztyn
UdostępnijTweetujWyślij
Poprzedni artykuł

Pierwszy noworoczny cud w Olsztynie

Następny artykuł

NIHILISTYCZNA MIĘDZYNARODÓWKA

Podobne artykuły

Wioletta Sawicka. Klątwa Langerów
Kultura

Wioletta Sawicka. Klątwa Langerów

31 stycznia 2023
39
Opinie o “Ataku na region”
Kultura

Opinie o “Ataku na region”

15 grudnia 2022
206
Warsztaty „Kompetencje komunikacji międzykulturowej”
Kultura

Warsztaty „Kompetencje komunikacji międzykulturowej”

10 grudnia 2022
18
Rodzinne świąteczne warsztaty plastyczne
Kultura

Rodzinne świąteczne warsztaty plastyczne

9 grudnia 2022
7
Brakoniecki Forever!
Kultura

Brakoniecki Forever!

7 grudnia 2022
36
Patriotyczny koncert w Piszu
Kultura

Patriotyczny koncert w Piszu

26 listopada 2022
246
Następny artykuł
lennon imagine

NIHILISTYCZNA MIĘDZYNARODÓWKA

Nowe wojewódzkie linie autobusowe z dofinansowaniem rządowego Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych

Nowe wojewódzkie linie autobusowe z dofinansowaniem rządowego Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych

Depopulacja Włoch

Depopulacja Włoch

Atak (internetowego trolla) najlepszą obroną (wypijowców)? – Oświadczenie Dariusza Rudnika

Atak (internetowego trolla) najlepszą obroną (wypijowców)? - Oświadczenie Dariusza Rudnika

Zaloguj się login żeby komentować

Ostatnio popularne

Koniec Świata

Koniec Świata

4 lutego 2023
576
Janusz N

Olsztyński ślad afery korupcyjnej w PE?

19 stycznia 2023
320
„Rzetelność” TVP3 Olsztyn w sprawie centrum logistycznego niemieckiej sieci handlowej

„Rzetelność” TVP3 Olsztyn w sprawie centrum logistycznego niemieckiej sieci handlowej

13 stycznia 2023
298
Solidarność

Brońmy etosu Solidarności

20 grudnia 2022
385
Sikorski z Chobielina

Konsultant

20 stycznia 2023
265
Wybory 2023 – zwycięstwo „totalnej opozycji”

Wybory 2023 – zwycięstwo „totalnej opozycji”

2 lutego 2023
244
Opcja niemiecka w Radzie Gminy Gietrzwałd

Opcja niemiecka w Radzie Gminy Gietrzwałd

22 stycznia 2023
240
fortune-telling-1989579_640

Proroctwa i przepowiednie na 2023 rok. Święta Łucja, Baba Wanga i Jackowski

30 grudnia 2022
459
ZAPROSZENIE

Gdzie będzie nowe centrum Olsztyna?

26 stycznia 2023
208
Dramat Grzymowicza. Nikt nie chce być jego zastępcą

Dramat Grzymowicza. Nikt nie chce być jego zastępcą

16 stycznia 2023
196
Opinie Olsztyn

Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur

Tematy w serwisie:
agresja aksjologia Armia Czerwona dekomunizacja Donald Tusk edukacja energetyka geopolityka gospodarka historia Polski II wojna światowa Jerzy Szmit Joe Biden KO komunizm koronawirus Kościół Katolicki kultura Lewica LGBT manipulacja media neomarksizm Niemcy Olsztyn opinie olsztyn Piotr Grzymowicz PiS PO polityka zagraniczna Polska Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej Rafał Trzaskowski Rosja Rząd RP samorząd Stany Zjednoczone Szubienice w Olsztynie totalna opozycja Ukraina Unia Europejska USA wartości wojna Władimir Putin
© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.
  • Polityka prywatności
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
  •  
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  • Kontakt
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki

© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In