„Nieznane na wyciągnięcie ręki” – spotkanie z Birutė Jonuškaitė, litewską pisarką, autorką powieści „Maranta” i Agnieszką Rembiałkowską, autorką przekładu.
„Podążaj za mną” – tak Birutė Jonuškaitė wprowadza nas do świata Maranty. Akcja powieści toczy się w przestrzeni pamięci głównej bohaterki i narratorki, młodej kobiety, pielęgniarki i malarki, wywodzącej się, podobnie jak Autorka, znad jeziora Sejwy, z litewskiej krainy na północno-wschodnim krańcu Polski. To tam powstaje bieżnik, a właściwie: kobierzec, arras fabuły, utkany z równoległych, przenikających się czasów, z rozpisanych na biograficzne krzyżyki tradycji i obyczajów puńsko-sejneńskich Litwinów, naznaczony printami dalekiego świata – Rosji, Ameryki, Warszawy, Paryża, Słowacji, Ziemi Świętej. Głosy odchodzących, zmarłych i „wszystkich, którzy żyją“ przeplatają się z melodiami miejscowych pieśni i ze wspólnymi motywami kultury. Czerwień i biel powracają na tle zieleni i błękitu, lnianoszarego splotu warkocza i żółtych lśnień, jaćwieski ogień transformuje światłocienie i dym w precyzję czarno-białego rysunku.
Agnieszka Rembiałowska: Posłowie. O podążaniu i tkaniu
Wydane w 2020 r. w wydawnictwie Pogranicze w Sejnach tłumaczenie powieści „Maranta“ (Vilnius 2015) jest pierwszą częścią opowieści o losach Litwinów z Sejneńszczyzny, druga część „Maestro” (Vilnius 2019) jest obecnie tłumaczona na język polski. Jednocześnie „Maranta” jest pierwszą powieścią Autorki, która ukazuje się w języku polskim. Powieść tę można odczytywać na wiele sposobów: jako sagę rodzinną, powieść psychologiczną, powieść rozwojową, i wiele innych. Jedno nie ulega wątpliwości – jest to powieść o tożsamości, jej stanowieniu i poszukiwaniu. Główna bohaterka, której imię – Rasa – pada dopiero pod koniec powieści, poszukuje swojej tożsamości, jeździ po świecie, wyjeżdża i wraca do rodzinnych stron, rozmawia i rozważa, poznaje trudną prawdę i od nowa musi zbudować swoje JA.
Udział Autorki na Festiwalu Mendelsohna, którego mottem w 2021 roku jest TOŻSAMOŚĆ, nie jest przypadkowy, albowiem mamy do czynienia z NIEZNANYM NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI. To bliskie, lecz dalekie i nieznane losy naszych litewskich współobywateli na północno-wschodniej rubieży – Litwinów, którzy tworzą zwartą społeczność, zachowali nie tylko język i tradycje, lecz tworzą własną odrębną kulturę.
Birutė Jonuškaitė wywodzi się z litewskiej społeczności Sejneńszczyzny, studiowała dziennikarstwo na Uniwersytecie Wileńskim, a po studiach pracowała jako redaktor periodyków kulturalnych. Jej debiutancka powieść „Ievos neišvarė iš rojaus“ (Ewy z raju nie wygnano) ukazała się w 1991 roku. Od tego czasu opublikowała kolejnych sześć powieści, kilka zbiorów krótkiej prozy, wybór esejów i wywiadów pt. „Eksperimentas” (Eksperyment), książkę „Musu poetas – Nasz poeta” (z Barbarą Gruszką-Zych). W 2019 roku ukazał się przygotowany przez nią zbiór wywiadów z wybitnymi Polakami i Litwinami „Laikas ir likimai. Susitikimai su lietuvių ir lenkų kūrėjais“ (Czas i ludzie. Spotkania z twórcami litewskimi i polskimi). Ponadto wydała 2 tomiki poetyckie i 20 książek przetłumaczonych z języka polskiego. Od 2003 roku była wiceprezesem, a od 2019 prezesem Związku Pisarzy Litwy. Jest żywym mostem łączącym Polskę i Litwę. Zasłużona tłumaczka literatury polskiej – przełożyła m.in. kilka dzieł poświęconych Czesławowi Miłoszowi, powieści H. Krall, J. Dehnela, M. Tulli, utwory J. Rudnickiego, M. Guśniowskiej, J. Korczaka, M. Duszki, B. Gruszki-Zych. Laureatka licznych nagród literackich, wyróżniona polskimi i litewskimi odznaczeniami państwowymi za zasługi w dziedzinie kultury i za działalność filantropijną. Ostatnio – Nagroda Zgromadzenia Bałtyckiego 2020 za powieści „Maranta“ i „Maestro“.
Agnieszka Emilia Rembiałkowska tłumaczy z litewskiego, sporadycznie z łotewskiego. Wykładowczyni w Zakładzie Bałtystyki na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Absolwentka filologii bałtyckiej na Uniwersytecie Warszawskim. Włącza się w różne przedsięwzięcia, których celem jest popularyzacja kultury litewskiej w Polsce. Od 2016 r. wspólnie z koleżankami i studentami (oraz z Sarną Grażyną:) z warszawskiej bałtystyki organizuje cykliczne spotkania z litewskimi poetami w ramach Wiosny Poezji w Warszawie (Poezijos pavasaris Varšuvoje), w 2020 i 2021 – zdalnie: playlisty YT Bezwiosna Poezji w Warszawie 2020, Międzywiośnie Poezji w Warszawie 2021.
Uczestniczka polsko-litewskich i międzynarodowych projektów translatorskich i literackich, m. in. Literatūros seimelis=Sejmik literacki (Krasnogruda, 2013-2018, 2020), Tłumacze Bez Granic (Wrocław, Wojnowice, 2013, 2014, 2017), Międzynarodowe Spotkania Translatorskie/Artystyczne Gorajec (ROZSTAJE: 2019, 2021, portal rozstaje.art). Brała udział w pracach nad polską antologią XX-wiecznej poezji litewskiej.
Nominowana do nagrody Św. Hieronima, przyznawanej przez Litewskie Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury (2006).
Laureatka nagrody największego litewskiego festiwalu literackiego Poezijos pavasaris (Wiosna Poezji) za przekłady poezji litewskiej na język polski (2018).
Tłumaczka zbioru „Štai:=Właśnie:” litewskiej poetki Agnė Žagrakalytė, nominowanego do finału VI edycji konkursu Europejski Poeta Wolności (2020).
Nominowana do finału XVI edycji Nagrody Literackiej Gdynia (2021) za przekład powieści Maranta Birutė Jonuškaitė.
Więcej:
Słowa szlifowane przez czas. Rozmowa z Agnieszką Rembiałkowską, tłumaczką powieści „Maranta“ Birutė Jonuškaitė | Przegląd Bałtycki (przegladbaltycki.pl)
Partner wydarzenia: Fundacja „Pogranicze”
*****
Z uwagi na obecnie panujące obostrzenia oraz w związku z ogłoszonym stanem epidemii w Polsce, udział w spotkaniu stacjonarnym jest możliwy tylko na podstawie imiennych wejściówek – wyłącznie po otrzymaniu potwierdzenia od Organizatora. Uprzejmie prosimy, aby w spotkaniu brały udział wyłącznie osoby zaszczepione przeciw COVID-19 lub posiadające negatywny wynik testu na COVID-19 nie później niż 24 h przed wydarzeniem.
Osoby zainteresowane udziałem w spotkaniu w Domu Mendelsohna prosimy o wypełnienie formularza zgłoszeniowego dostępnego pod linkiem:
https://forms.gle/YZyS72T2px4ovNKL7
Spotkanie będzie jednocześnie transmitowane na żywo na fanpage’u Borussii i kanale YouTube Borussia Olsztyn pod linkiem:
https://www.youtube.com/watch?v=s1Wn4sYiEek
Wstęp bezpłatny. Ilość miejsc ograniczona.
Zapraszamy do udziału!
sobota, 27.11.2021, godz. 16.00
online i offline w Domu Mendelsohna
„Nieznane na wyciągnięcie ręki” – spotkanie z Birutė Jonuškaitė, litewską pisarką, autorką powieści „Maranta” i Agnieszką Rembiałkowską, autorką przekładu
Materiał nadesłany przez Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia”
