Europa pewnie kroczy w stronę neutralności klimatycznej. Objęty przez Brukselę kurs ma coraz większy wpływ na unijną gospodarkę. I chociaż zapowiadane zmiany kojarzą się przedsiębiorcom ze wzrostem cen, czy utrudnieniem życia, to mogą być przede wszystkim ogromną szansą na jakościowy i technologiczny skok dla inteligentnie prowadzonej firmy.
Przed przedsiębiorcą stoją nowe, strategiczne wyzwania, którym będzie musiał sprostać. Ich źródłem jest nowa strategia Unii Europejskiej – Europejski Zielony Ład (EZŁ). Jego zadaniem jest uczynienie naszego kontynentu neutralnym klimatycznie do 2050 roku i odbudowanie bioróżnorodności. Oznacza to przestawienie energetyki (w tym ciepłownictwa) z paliw kopalnych na odnawialne źródła energii.
EZŁ niesie również ze sobą rozwój elektromobilności, gospodarki o obiegu zamkniętym, ekologicznego rolnictwa oraz wiele innych działań na rzecz zielonej gospodarki. Zielona transformacja nie powinna być czymś narzuconym odgórnie. Powinna zabezpieczać interesy najsłabszych ekonomicznie grup i włączać obywateli w procesy decyzyjne. Celem EZŁ jest uczynienie gospodarki europejskiej jeszcze bardziej nowoczesną i konkurencyjną.
Paliwa kopalne przestają się opłacać
W lipcu Unia Europejska ogłosiła pakiet „Fit for 55” mający na celu zapewnienie 55 proc. redukcji emisji CO2 w UE do roku 2030. Jest to zestaw 13 wniosków ustawodawczych, które mają tak zaktualizować i rozszerzyć obowiązujące przepisy, aby pozwoliły zrealizować nowy, bardziej ambitny cel redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Jedną z istotnych zmian będzie reforma obecnego systemu handlu emisjami (EU ETS), który ma objąć nowe sektory gospodarki, takie jak budownictwo czy transport. Oznacza to, że paliwa kopalne, używane zarówno w transporcie, jak i w ogrzewaniu domów będą stopniowo drożały. Ponadto aktualizacja dyrektywy o OZE sprawi, że udział energii odnawialnej w miksie energetycznym UE w 2030 roku najprawdopodobniej wzrośnie z planowanych dotąd 32 proc. do 38-40 proc.
Coraz ambitniejsze cele redukcji emisji gazów cieplarnianych wymuszają zmiany nie tylko w sektorze elektroenergetycznym, lecz również w pozostałych sektorach przemysłu. Zresztą nie tylko przemysł poczuje powiew zmian. Wpłyną one na wszystkie firmy w Unii Europejskiej.
Przedsiębiorca będzie musiał umieć zdefiniować projekty, które odpowiadają na nowe wyzwania, wskazywane przez Europejski Zielony Ład. W związku z tym, na liście „do zrobienia” każdego przedsiębiorcy powinny się pojawić:
- plany optymalizacji energetycznej na liniach produkcyjnych,
- zwiększenie efektywności energetycznej budynków firmowych,
- zmiany w modelu produkcyjnym, w duchu gospodarki obiegu zamkniętego.
Wkrótce niezbędne okażą się również inwestycje w odnawialne źródła energii, które zaopatrzą firmę w „zielony prąd”, oraz technologie pozyskiwania i korzystania z surowców w sposób nieszkodzący środowisku. Zresztą już dziś wiele przedsiębiorstw inwestuje we własne OZE, nie tylko po to, żeby być bardziej „zielonymi”, ale dlatego, że się to po prostu opłaca.
Problemem może być tempo wprowadzanych zmian. Żeby działać szybko i skutecznie, przedsiębiorca musi wiedzieć, co to znaczy być efektywnym energetycznie i neutralnym klimatycznie. To podstawa do podejmowania dobrych decyzji w Europejskim Zielonym Ładzie. Musi też wiedzieć, w jaki sposób nie szkodzić środowisku i na czym polega zasada „zanieczyszczający płaci”. Od nowa musi pozyskać kooperantów, którzy również wdrożyli rozwiązania odpowiadające wyzwaniom klimatycznym oraz od nowa musi ustawić procesy biznesowe.
Działania te wiążą się oczywiście z kosztami. Właściciel firmy powinien wiedzieć, skąd ma wziąć pieniądze. Cześć inwestycji da się zrealizować jako optymalizację obecnych procesów, co przyniesie oszczędności. Pozostałe inwestycje naruszają jednak bieżące przepływy finansowe. Przedsiębiorca, chcąc inwestować w nowe, proklimatyczne rozwiązania albo ma na to odłożone pieniądze, albo musi korzystać z kredytów. Ilu jest takich przedsiębiorców, którzy zawsze mają ekstra pieniądze na nowe inwestycje? Niewielu. Dlatego inwestycje długoterminowe będą wymagać wsparcia finansowego.
Podążaj za pieniędzmi, czyli rzecz o funduszach
Wsparcie finansowe dla przedsiębiorców oferują fundusze europejskie. Ważne jest jednak, aby właściciele firm byli zaznajomieni z ich dość skomplikowaną architekturą. Fundusze Polityki Spójności i Wspólnej Polityki Rolnej, Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST), Fundusz Odbudowy, Fundusz Modernizacyjny czy Fundusz Innowacji to tylko niektóre z nich, a każdy ma trochę inne cele i zasady finansowania.
FST ma za zadanie pomóc regionom węglowym w dywersyfikacji ich gospodarki oraz stworzeniu nowych miejsc pracy dla osób odchodzących z górnictwa i branż okołogórniczych.
Fundusz Odbudowy ma służyć odbudowie gospodarki po pandemii Covid-19. W zamyśle twórców, dostęp do niego ma być szeroki, ale również tutaj preferowane będą przedsięwzięcia idące z duchem EZŁ.
Funduszu Modernizacyjny ma służyć modernizacji systemów energetycznych i poprawie efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Fundusz Innowacji będzie stymulował rozwój technologii niskoemisyjnych.
Europejscy przedsiębiorcy mogą i powinni korzystać z tych pieniędzy, by modernizować swoje firmy i tworzyć nowe miejsca pracy. Konieczne jest, aby wiedzieli, jak to wsparcie wykorzystać. Informacje na ten temat można zdobywać m.in. na różnych szkoleniach i warsztatach organizowanych przez organizacje pozarządowe.
Duże przedsiębiorstwa posiadają całe zaplecze ekspertów śledzących zmiany w polityce energetyczno-klimatycznej UE. Są oni w stanie doradzić w sprawie kierunków rozwoju firmy. Niestety małe i średnie przedsiębiorstwa bardzo często pozostają same w obliczu tak dużych wyzwań. W związku z tym, poza szkoleniami na temat Europejskiego Zielonego Ładu organizowanymi przez organizacje pozarządowe, potrzebny jest pakiet wytycznych dla przedsiębiorców, składający się z podsumowania wiedzy nt. EZŁ i pakietu „Fit for 55”, przykładów projektów do finansowania z funduszy UE. Pakiet taki powinien wskazywać również dostępne źródła finansowania oraz spis podmiotów wspierających w przygotowaniu dokumentacji projektowej.
W dobie tak dużych zmian, wpływających na funkcjonowanie społeczeństw i firm, bardzo ważne są odpowiednie kompetencje menedżerskie. Chodzi m.in. o umiejętności wdrażania nowych, energooszczędnych technologii. Takie kompetencje można zdobyć na uczelniach technicznych i u dostawców konkretnych rozwiązań technologicznych. Ważne są również miękkie umiejętności obserwacji zmieniającego się świata i kształtujące proekologiczną postawę.
Tutaj przydaje się kontakt z organizacjami pozarządowymi, które są na bieżąco z różnymi nowinkami w dziedzinie ekologii. Ponadto każda firma powinna śledzić nowe trendy w rozwoju nowoczesnych i zielonych gospodarek. Firmy mają bardzo duży wpływ na otaczający nasz świat, środowisko i emisje gazów cieplarnianych. W związku z tym muszą podjąć działanie, by przestawić swój sposób funkcjonowania na bardziej przyjazny dla klimatu.
Dla wielu przedsiębiorców i menedżerów wciąż jednak niejasne jest, jak będą wyglądały nowe unijne instrumenty wsparcia, zwłaszcza że prace nad programowaniem funduszy krajowych i regionalnych jeszcze się nie zakończyły. Dla przyrody i mieszkańców Europy bardzo ważne jest, żeby przedsiębiorca nie kojarzył EZŁ z drożyzną czy utrudnieniem życia, ale ogromną szansą na rozwojowy skok dla elastycznie prowadzonej firmy. Ważne jest, aby przedsiębiorcy wiedzieli, jak mogą wykorzystać fundusze UE według nowych zasad, dzięki czemu będą mogli rozwijać swój biznes i jednocześnie aktywnie włączą się w zieloną transformację.
***
Autorzy:
- Monika Zwierz, koordynatorka warsztatów i działań na rzecz sprawiedliwej transformacji w Polskiej Zielonej Sieci, ekspertka Koalicji Klimatycznej
- Alina Pogoda, inżynier górnictwa i geologii, specjalistka ds. sprawiedliwej transformacji w Polskiej Zielonej Sieci, ekspertka Koalicji Klimatycznej
Źródło: zielonasiec.pl
