Z przytoczonej biografii Wojciecha Ogrodzińskiego wynika, że był osobą nietuzinkową, pracowitą, zdolną, sprawnym i doświadczonym redaktorem, postacią niemal świetlaną. Dla wielu dawnych działaczy opozycji antykomunistycznej, m.in. członków „Solidarności” i NZS, obecność Ogrodzińskiego w mediach i życiu publicznym również po 1989 r. kojarzy się jednak – i całkiem słusznie – z czasami realnego socjalizmu. Jest przez nich postrzegany jako relikt minionej epoki. Ogrodziński po okresie transformacji bez problemu, czy jakbyśmy inaczej powiedzieli: bez strat, odnalazł się w realiach Polski niepodległej [1].
Wojciech Ogrodziński był synem komunistycznego prominenta Władysława Ogrodzińskiego, autora publikacji i audycji radiowych, w których prezentował od lat pięćdziesiątych XX w. „historię alternatywną” Warmii i Mazur [2]. Mimo prób fałszowania biografii dawnego aparatczyka [3] Władysław Ogrodziński zapadł w pamięci mieszkańców tej części kraju jako przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej proreżimowej Rady Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego [4]. Wielokrotnie zdarzało się, że mieszkańcy Warmii i Mazur wypominali mu oficjalne popieranie stanu wojennego, trywializowanie i deprecjonowanie skali ponoszonych wówczas przez opozycję i większość społeczeństwa ofiar polityki Wojciecha Jaruzelskiego [5], śląc na jego adres m.in. kartki pocztowe z obraźliwymi tekstami [6].
Natomiast… Wojciech Ogrodziński w latach 1963–1967 należał do Związku Młodzieży Socjalistycznej, a następnie udzielał się w Zrzeszeniu Studentów Polskich i Socjalistycznym Zrzeszeniu Studentów Polskich. Od 1974 r. działał w ateistycznym Towarzystwie Krzewienia Kultury Świeckiej i Towarzystwie Wiedzy Powszechnej. Od 1979 r. był również członkiem Ligi Obrony Kraju. Z PZPR Ogrodziński związał się w 1977 r., przy czym od 1979 r. sprawował funkcję II sekretarza POP w Radiu Olsztyn [7]. Żadnej z tych informacji nie ma w jakimkolwiek oficjalnym życiorysie Ogrodzińskiego – juniora, w żadnym „leksykonie”.
Ogrodziński zyskał popularność, współtworząc [8] pod koniec lat siedemdziesiątych pierwszy w Radio Olsztyn program prowadzony „na żywo”, jakim był gromadzący sporą liczbę słuchaczy „Dzień się zaczął, posłuchajmy”, nadawany od 6.45 do 7.40 rano. Jednakże cóż to była za audycja „na żywo”, skoro wszystko, co emitowano, dzień wcześniej zapisywano i przedstawiano do aprobaty ówczesnemu redaktorowi naczelnemu Tadeuszowi Ostojskiemu – kontaktowi służbowemu SB [9], a redaktorzy ograniczali się następnego dnia do przeczytania tego tekstu na antenie [10]. Władze uważały, że Wojciech Ogrodziński ma wszelkie kwalifikacje do objęcia kierowniczego stanowiska w Radio [11]. „W niebanalny sposób transponuje problemy polityczne, ideologiczne, wychowawcze na komunikatywny język” – pisali funkcjonariusze SB w charakterystyce Ogrodzińskiego i dodawali: „Ideowo i politycznie ukształtowany, dbający o właściwe pryncypia programowe” [12].
Od 12 października 1981 r. jako kierownik redakcji publicystyczno-informacyjnej został skierowany przez SB „do wyk[owywania] prac tajno-obronnych” [13]. I nie trzeba było czekać długo, by te „przeszkolenia” miały okazać się przydatne. Po wprowadzeniu stanu wojennego Ogrodziński pomyślnie przeszedł 12 stycznia 1982 r. weryfikację specjalnej komisji [14], która wystąpiła do kierownictwa Radiokomitetu o powołanie tego właśnie dziennikarza na zastępcę redaktora naczelnego Radia, uzyskując pozytywną opinię Egzekutywy KW PZPR w Olsztynie oraz Wojewódzkiego Sztabu Propagandy i Informacji. Redaktor Wiesław Gawinek, który w wyniku ustaleń tej samej komisji został usunięty z pracy w Komitecie Radia i Telewizji w Olsztynie, pisząc o takich dziennikarzach jak Wojciech Ogrodziński nazwał ich nominatami stanu wojennego” [15]. Jak inaczej bowiem nazwać kogoś, kto po ogłoszeniu stanu wojennego został zastępcą redaktora naczelnego? Z tego powodu część pracowników rozgłośni do dziś nazywa go komisarzem, choć on sam protestuje przeciw przypisywaniu mu takiej funkcji [16].
(c.d.n.)
Dr Paweł Piotr Warot
[1] Zob. P. Kardela, P.P. Warot, Ideowo i politycznie ukształtowany, „Debata. Miesięcznik Regionalny” 2010, Olsztyn, nr 9(36), s. 34.
[2] Zob. P.P. Warot, Radio Olsztyn…
[3] M. Barański, Rówieśnik naszej niepodległości (wywiad z S. Achremczykiem), „Gazeta Olsztyńska”, 7 II 2012.
[4] Jeszcze przed wprowadzeniem stanu wojennego 9 XII 1981 r. Władysław Ogrodziński, jako przewodniczący wojewódzkiego Frontu Jedności Narodu, wystosował apel do mieszkańców Warmii i Mazur, nawołując do „przywrócenia pokoju społecznego” (AP Olsztyn, WK FJN, 489/75; „Gazeta Olsztyńska”, 10 XII 1981; W. Gieszczyński, Od narodzin „Solidarności” do III Rzeczypospolitej. Przemiany społeczno-polityczne w województwie olsztyńskim (1980–1989), Olsztyn 2011, s. 196. Interesująca charakterystyka Władysława Ogrodzińskiego znajduje się w sprawie obiektowej dotyczącej środowiska miejscowego PRON założonej przez olsztyńską Służbę Bezpieczeństwa (AIPN Bi, 065/210/1-3, SO krypt. „Konfederaci”). Komisję Inicjującą PRON w Olsztyńskiem, na której czele stanął tajnie współpracujący z SB rektor ART prof. Andrzej Hopfer, powołano 26 VIII 1982 r. Wojewódzka Tymczasowa Rada PRON powstała 27 IX 1982 r. Na czele jej trzydziestoosobowego Prezydium stanął Władysław Ogrodziński (B. Łukaszewicz, Raptularz miejski 1945–2005, Olsztyn 2006, s. 369). Publikację dotyczącą miejscowego środowiska PRON w olsztyńskiej Delegaturze IPN w Olsztynie opracowuje Renata Gieszczyńska. Na temat agenturalnej działalności prof. Hopfera zob. także P.P. Warot, Przedostatni rektor – nie ostatni TW, „Debata” I 2008, nr 1 (4), s. I–VI; P. Kardela, Radio Olsztyn…, s. 131, 132.
[5] P. Kardela, Radio Olsztyn…, s. 116, 117.
[6] AIPN Bi, 064/138/1, Meldunek operacyjny Zygmunta Szymańskiego z 2 III 1982 r. podpisany przez ppłk. Michała Kruka nacz[elnika] Wydziału III SB KW MO w Olsztynie; W. Gieszczyński, Od narodzin „Solidarności”..., s. 301. O znaczeniu rodziny Ogrodzińskich w Olsztynie świadczy między innymi niezwykle emocjonalna reakcja miejscowego środowiska postkomunistycznego, tudzież osób mu ideowo bliskich, na opublikowanie artykułów prezentujących przeszłość Władysława Ogrodzińskiego, przypominających jego aktywność jako szefa PRON na Warmii i Mazurach (zob. P. P. Warot, Muzeum Warmii i Mazur na celowniku SB, „Debata”, nr 7(70)/2013, s. 28-29; idem, „Zasłużony konfederata”, „Debata”, nr 8(71)/2013, s. 19-23). Szereg osób (m.in.: prof. Janusz Jasiński, dr Jan Chłosta) wystosowało pismo-skargę na autora tych publikacji, skierowaną do Prezesa IPN dr. Łukasza Kamińskiego, w którym wymieniano rzekome jego zasługi (zob. pismo-skarga OBi-052-1(2)/13 z 19 września 2013 r.). W związku z tym pismem, zob. odpowiedź autora: „OŁ NOŁ ”. W odpowiedzi moim adwersarzom, „Debata”, nr 10(73)/2013, s. 27-28. O sposobie upamiętnienia przez te środowiska osoby ojca Wojciecha Ogrodzińskiego, zob. P. Kardela, Laurka dla Władysława Ogrodzińskiego, „Debata”, nr 11 (74)/2013 s. 14-18.
[7] P. Kardela, P.P. Warot, Ideowo i politycznie ukształtowany…, s. 34.
[8] Wespół z Ryszardem Langowskim i Leszkiem Strycharskim, rejestrowanym jako TW ps. „Pleban”; zob. P. Kardela, Wokół weryfikacji olsztyńskich dziennikarzy radiowych w stanie wojennym, część II, „Debata” V
2009, nr 5 (20). Zob. W. Ogrodziński, Olsztyńskie radio…, s. 652.
[9] Tadeusz Ostojski był tzw. kontaktem służbowym od 1970 r., albowiem jako redaktor naczelny rozgłośni, szef państwowego zakładu pracy, był osobą zobowiązaną do utrzymywania stałych kontaktów służbowych z funkcjonariuszami tajnej policji politycznej. AIPN Bi, Dziennik rejestracyjny WUSW w Olsztynie, pozycja 4449; Kartoteki Wydziału „C” SB KW MO/WUSW w Olsztynie, nr rej. 4449. Zob. P. Kardela, Radio Olsztyn w latach 1980-1992, Olsztyn 2014, s. 14. Ponadto biogram T. Ostojskiego, zob. np.: J. Chłosta-Zielonka, Życie literackie Warmii w latach 1945-1989, Olsztyn 2010, s. 331–334; T. Oracki, Twórcy i działacze kultury w województwie olsztyńskim w latach 1945–1970. Materiały biograficzne, Olsztyn 1975, s. 130; J.J. Rojek, Literaci & literatura Warmii i Mazur, Olsztyn 2008, s. 74–76; J. Burakowski, Tadeusz Ostojski, w: Współcześni pisarze województwa olsztyńskiego, red. E. Martuszewski, Olsztyn 1972, s. 97.
[10] P.P. Warot, Radio Olsztyn…, s. 143.
[11] Środowisko radiowe w Olsztynie było wówczas przesycone agenturą, Ogrodziński jednak do niej nie należał, zob.: P.P. Warot, op.cit.; P. Kardela, Radio Olsztyn…; idem, Służba Bezpieczeństwa wobec olsztyńskich mediów prasowych, radiowych i telewizyjnych w latach 1970–1990 [w:] Dziennikarze władzy, władza dziennikarzom. Aparat represji wobec środowiska dziennikarskiego 1945–1990, red. T. Wolsza, S. Ligarski, Warszawa 2010, s. 196–229; P. Kardela, Esbeckie „zabezpieczenie” środowiska radiowo-telewizyjnego w Olsztynie, „Niezależna Gazeta Polska” 2008, nr 33.
[12] 30 VI 1981 r. ppor. SB Zenon Łukaszewicz, opierając się m.in. na ustaleniach zawartych w aktach osobowych Wojciecha Ogrodzińskiego, przygotował dla KW PZPR w Olsztynie tajną notatkę na jego temat. Dokument opisuje najistotniejsze etapy kariery redaktora. Stosunek Wojciecha Ogrodzińskiego do otaczającej go rzeczywistości, esbek nakreślił następująco: „Posiada zrozumienie spraw kraju i regionu, aktywny stosunek do życia w całej jego złożoności, nieobojętny stosunek do zjawisk negatywnych, akceptacja polityki partii i rządu”. Dodał także: „W niebanalny sposób transportuje problemy polityczne, ideologiczne, wychowawcze na komunikatywny język” (AIPN Bi, 091/1/3, SO krypt. „Eter”, Notatka służbowa dot. Wojciecha Ogrodzińskiego, sporządził ppor. Zenon Łukaszewicz, Olsztyn, 30 VI 1981, k. 154; P. Kardela, Radio Olsztyn…, s. 49, 50).
[13] Na temat Wojciecha Ogrodzińskiego zob. np. AIPN Bi, 066/626, Książka wojennej obsady kadrowej i dzienniki rejestracyjne osób wytypowanych do prac wojskowo-mobilizacyjnych w instytucjach państwowych (MOB), cz. 2: 1978–1982, nr 2974–4724; ibidem, Wojciech Ogrodziński – pozycja 4533; P. Kardela, Radio Olsztyn…, s. 94–98.
[14] P. Kardela, Radio Olsztyn…, s. 103, 104. Zob. W. Gieszczyński, Od narodzin „Solidarności”..., s. 293.
[15] W. Gawinek, Po lekturze „sprostowania”, „Debata. Miesięcznik Regionalny” 2009, nr 3(18), s. 30.
[16] „Otóż nigdy nie byłem komisarzem. Ani w olsztyńskiej rozgłośni Polskiego Radia, ani nigdzie indziej. Ani w stanie wojennym, ani kiedykolwiek” (List do redakcji „Debaty” W. Ogrodzińskiego, „Debata. Miesięcznik Regionalny” 2009, nr 3 [18], s. 30).