Komunikat Posła do PE Krzysztofa Jurgiela z Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi PE (AGRI) z dn. 30.05.2023

Tematy główne:

Pkt 4 agendy – Wymiana poglądów z wiceprzewodniczącym Fransem Timmermansem na temat zrównoważonego systemu rolno-spożywczego i wykorzystania zasobów.

Pkt 5 agendy – COM (2023)201 – Zmiana dyrektywy Rady 2001/110/WE odnoszącej się do miodu, dyrektywy Rady 2001/112/WE odnoszącej się do soków owocowych i niektórych podobnych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi, dyrektywy Rady 2001/113/WE odnoszącej się do dżemów owocowych, galaretek i marmolady oraz słodzonego przecieru z kasztanów przeznaczonych do spożycia przez ludzi oraz dyrektywy Rady 2001/114/WE odnoszącej się do niektórych rodzajów częściowo lub całkowicie odwodnionego mleka konserwowanego przeznaczonego do spożycia przez ludzi

Pkt 6 agendy – Sprawozdanie z realizacji umowy o handlu i współpracy między Zjednoczonym Królestwem a UE.

Pkt 7 agendy – Sprawozdanie z wyjazdu delegacji do Niderlandów.

Pkt 8 agendy – Wymiana poglądów z Komisją. Prezentacja wyników projektu pilotażowego „Opracowanie przeznaczonego dla rolników zestawu narzędzi dotyczącego praktyk integrowanej ochrony roślin w całej Unii”.

Pkt 9 agendy – Wspólne wysłuchanie publiczne komisji AGRI i ENVI na temat sieci IPMWORKS

Pkt 14 agendy – Wymiana poglądów z przedstawicielami Komisji na temat Ukrainy: korytarze solidarnościowe, obecne i przyszłe wyzwania.

Pkt 15 agendy – COM(2022)305 – zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin i zmiana rozporządzenia (UE) 2021/2115

Pkt 16 agendy – Wymiana pokoleniowa w gospodarstwach rolnych przyszłości w UE

Pkt 17 agendy – COM (2022)672 – ustanowienie unijnych ram certyfikacji usuwania dwutlenku węgla

Pkt 4 agendy – Wymiana poglądów z wiceprzewodniczącym Fransem Timmermansem na temat zrównoważonego systemu rolno-spożywczego i wykorzystania zasobów.

Podczas włoskiego wydarzenia w Taranto w zeszłym tygodniu, w dialogu z obywatelami, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej odpowiedzialny za Europejski Zielony Ład Frans Timmermans powiedział, że „60 % ziem w Europie jest w bardzo złym stanie, ponieważ użyliśmy zbyt dużej ilości pestycydów i pierwiastków chemicznych”. To właśnie z rolnikami – kontynuował – głównymi ofiarami zmian klimatycznych – UE potrzebuje nowego sojuszu w interesie dzieci i wnuków, ponieważ te metody produkcji nie są zrównoważone. „Jeśli nie zmienimy polityki ochrony środowiska, susze w przyszłości będą jeszcze gorsze niż to, co widzimy teraz”. Dlatego też potrzebne jest bezpośrednie wsparcie dla rolników, którzy chcą produkować.

5 maja Europejska Partia Ludowa (PPE) przyjęła rezolucję odrzucającą proponowane rozporządzenie w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów, a także planowaną ustawę o odbudowie przyrody. Może to wpłynąć na negocjacje w sprawie tych dwóch dossier w PE.

Bezpieczeństwo żywnościowe jest bezpośrednio uzależnione od zdrowego środowiska naturalnego” – „ciągły spadek liczby owadów zapylających zagraża dostępności pożywnej i zdrowej żywności”. Dodano, że „odbudowa gleby i ekosystemu agroekosystemów pomaga utrzymać żywotną populację owadów zapylających”, zauważając, że „60 %-70 % gleb w Europie jest zdegradowana” i „nie może zapewnić odpornej produkcji żywności i pozostawiać ekosystemy rolno-spożywcze bardziej narażone na szkody roślinne spowodowane ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi”. Podkreślono również wartość cech takich jak „linie drzew, żywopłoty i pasy trawy”, przyczyniając się do zwiększenia dostępności naturalnych substancji odżywczych i poprawy jakości składników odżywczych. „To z kolei wspiera odporną produkcję żywności przy użyciu mniej chemicznych pestycydów, nawozów i nawadniania” – zauważono. „Odbudowa przyrody chroni również przed trwającą utratą cennej różnorodności genetycznej, w tym dzikich krewnych roślin uprawnych (dzikich gatunków roślin związanych z uprawami rolnymi)” – podsumowuje EEA. „Podczas gdy działania zostały podjęte na całym świecie i przez państwa członkowskie UE, potrzebne są dalsze działania.

Poseł Krzysztof Jurgiel zabrał głos w powyższym temacie:

Panie Przewodniczący, Panie Komisarzu. Dyskusja o zrównoważonym rolnictwie powinna opierać się na równoważeniu się czynników ekonomicznych, społecznych i środowiskowych. Tymczasem mam wrażenie, że w wypowiedziach Pana Komisarza wybija się głównie aspekt środowiskowy – i jemu podporządkowywane są poszczególne inicjatywy Komisji. Szczególnym tego przykładem jest projekt Rozporządzenia w sprawie zrównoważonego użycia pestycydów, który ze „zrównoważeniem” nie ma nic wspólnego, a de facto jest dobijaniem europejskiego rolnictwa, bez rzetelnej oceny skutków proponowanej legislacji. Po raz kolejny kieruję pytanie – kiedy rolnicy i administracje krajowe otrzymają rzetelne oceny skutków wszystkich strategii Zielonego Ładu na rentowność produkcji rolnej w skali indywidualnych państw członkowskich?

Pkt 5 agendy – COM(2023) 201 – Zmiana dyrektywy Rady 2001/110/WE odnoszącej się do miodu, dyrektywy Rady 2001/112/WE odnoszącej się do soków owocowych i niektórych podobnych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi, dyrektywy Rady 2001/113/WE odnoszącej się do dżemów owocowych, galaretek i marmolady oraz słodzonego przecieru z kasztanów przeznaczonych do spożycia przez ludzi oraz dyrektywy Rady 2001/114/WE odnoszącej się do niektórych rodzajów częściowo lub całkowicie odwodnionego mleka konserwowanego przeznaczonego do spożycia przez ludzi

Tak zwane dyrektywy śniadaniowe ustanawiają wspólne zasady dotyczące składu, nazwy handlowej, etykietowania i prezentacji niektórych środków spożywczych w celu ochrony interesów konsumentów i zapewnienia swobodnego przepływu tych produktów na jednolitym rynku Unii Europejskiej (UE). Zestaw obejmuje między innymi dyrektywę Rady 2001/110/WE odnoszącą się do miodu, dyrektywę Rady 2001/112/WE odnoszącą się do soków owocowych i niektórych podobnych produktów, dyrektywę Rady 2001/113/WE odnoszącą się do dżemów owocowych, galaretek i marmolad oraz słodzony przecier z kasztanów oraz dyrektywę Rady 2001/114/WE odnoszącą się do mleka konserwowanego częściowo lub całkowicie odwodnionego.

Z biegiem lat rynki żywności znacznie ewoluowały, napędzane innowacjami, ale także zmieniające się obawy społeczne i popyt konsumentów. Niniejszy projekt przeglądu ma na celu uwzględnienie tych zmian w kontekście strategii Komisji Europejskiej „ od pola do stołu” oraz celów zrównoważonego rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Proponowana dyrektywa została złożona przez Komisję Europejską w dniu 21 kwietnia 2023 r.

Poseł Krzysztof Jurgiel zabrał głos w powyższym temacie:

Panie Przewodniczący – we wniosku proponuje się dokonanie aktualizacji przepisów czterech z siedmiu tzw. „dyrektyw śniadaniowych”. Zmiana w dyrektywie dotyczącej miodu, dotycząca podawania krajów pochodzenia miodu na mieszankach miodów z kilku krajów, ma zapewnić swobodny przepływ miodu na rynku unijnym oraz z uwagi na ścisły związek między jakością miodu, a jego pochodzeniem zagwarantować, aby konsumenci mieli dostęp do pełnych informacji o pochodzeniu miodu. Wychodzi ona naprzeciw potrzebie o informowaniu konsumentów o kraju pochodzenia miodu. Zasadne są zmiany proponowane do Dyrektywy Rady 2001/112/WE odnoszącej się do soków owocowych i niektórych podobnych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi, w szczególności:

Umożliwienie stosowania oświadczeń wskazujących, że żadne soki owocowe nie zawierają dodatku cukru.
Dodanie nowej kategorii soków (o obniżonej zawartości cukru), z których częściowo usunięto naturalnie występujące cukry, zachowując przy tym wszystkie pozostałe istotne właściwości fizyczne, chemiczne, organoleptyczne i odżywcze.

Jeśli chodzi o Dyrektywę 2001/113/WE, została w Polsce zaimplementowana i te przepisy są objęte rozporządzeniem Ministra Rolnictwa.

Pkt 6 agendy – Sprawozdanie z realizacji umowy o handlu i współpracy między Zjednoczonym Królestwem a UE.

Komisja AGRI przygotowuje opinię dla komisji przedmiotowo właściwych komisji AFET i INTA. Odnotowując między innymi następujące elementy: Mając na uwadze, że wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z UE (Brexit) stworzyło bariery pozataryfowe, które prowadzą do opóźnień i dodatkowych kosztów po obu stronach; Zwraca uwagę, że w związku z brexitem szlaki handlowe do i z Wielkiej Brytanii musiały zostać znacząco zmienione, a szlaki lądowe UE-Zjednoczone Królestwo, które były historycznie najwygodniejszym i najbardziej opłacalnym szlakiem handlowym, obecnie obciążone barierami pozataryfowymi; Podkreśla, że wzrost liczby formalności i związanych z tym kosztów administracyjnych uniemożliwił niektórym przedsiębiorstwom kontynuację wymiany handlowej między UE a Zjednoczonym Królestwem, podczas gdy inne musiały ponieść wysokie koszty i dostosować się do nich.

Ubolewa nad wpływem na stosunki handlowe UE-Zjednoczone Królestwo wynikającym z faktu, że poczyniono ograniczone postępy w zachęcaniu Zjednoczonego Królestwa do akceptowania unijnych cyfrowych certyfikatów sanitarnych i fitosanitarnych oraz że dyskusje techniczne na temat certyfikatów nie przyniosły jak dotąd realnych rezultatów. Podkreśla, że pełne wdrożenie odpraw granicznych w ramach brytyjskiego modelu operacyjnego dotyczącego celów granicznych pociągnie za sobą dodatkowe koszty i brak elastyczności dla eksporterów z UE oraz doprowadzi do dalszych zakłóceń w łańcuchu wartości, zwłaszcza w odniesieniu do łatwo psujących się produktów, oraz że pilnie potrzebne są skuteczne rozwiązania cyfrowe. Podkreśla, że rozbieżności regulacyjne będą rosły, zarówno w kontekście wzmocnienia norm UE, zmiany przepisów Zjednoczonego Królestwa, jak i całkowitego wycofania wszystkich pozostałych przepisów UE w Zjednoczonym Królestwie; Wzywa Komisję do opracowania strategii na rzecz przyszłości handlu produktami rolno-spożywczymi między UE a Zjednoczonym Królestwem, zwłaszcza w kontekście przyszłych umów o wolnym handlu, które Zjednoczone Królestwo planuje zawrzeć z innymi partnerami handlowymi.

Pkt 7 agendy – Sprawozdanie z wyjazdu delegacji do Niderlandów.

Na wniosek Pana Ruissena w dniach 15–17 maja delegacja komisji AGRI odwiedziła sektor rolnictwa i ogrodnictwa w Niderlandach. Delegacja odwiedziła m.in. plantatora ogrodnictwa szklarniowego, aby omówić zdrowie roślin, gospodarkę wodną i energetyczną, media uprawowe i marketing, i została poinformowana przez plantatora szkółki roślin. Następnie wizyta u hodowcy nasion warzyw. Delegacja odwiedziła rolników uprawnych, omawiając żyzne gleby, WPR i rozporządzenie w sprawie zrównoważonego użytkowania. Podczas wizyty w gospodarstwie mleczarskim delegacja została również poinformowana w szczególności o systemach infiltracji wody pod glebami torfowymi jako alternatywnym sposobach ponownego nawilżenia. Delegacja odwiedziła przetwórcę obornika, aby omówić wykorzystanie składników odżywczych w obiegu zamkniętym oraz potrzebę uznania przez UE RENURE jako substytutu nawozów mineralnych. Na uniwersytecie nauk stosowanych delegacja omówiła najnowsze wydarzenia i perspektywy dla młodych rolników na przyszłość. Delegacja spotkała się również z organizacją zbiorową rolników, reprezentującą 11 000 rolników realizujących działania rolnośrodowiskowe w ramach WPR w ramach wspólnego podejścia. Delegacja odwiedziła sektor uprawy owoców, gdzie głównym przesłaniem było zapotrzebowanie na wystarczające środki ochrony roślin dostępne w razie potrzeby. Delegacja spotkała się z przedstawicielami różnych sektorów i radą ds. gospodarki wodnej. Misja okazała się być wnikliwa, pokazując wkład sektorów w produkcję żywności oraz potrzebę wspierania polityki i narzędzi.

Pkt 8 agendy – Wymiana poglądów z Komisją. Prezentacja wyników projektu pilotażowego „Opracowanie przeznaczonego dla rolników zestawu narzędzi dotyczącego praktyk integrowanej ochrony roślin w całej Unii”.

Komisja Europejska przeprowadziła w latach 2021 i 2022 przez europejskie konsorcjum badawcze składające się z konsultantów i ekspertów badanie skupiające się na zestawie narzędzi do zintegrowanego zarządzania szkodnikami (IPM) firmy Farmer’s Toolbox. Cele i (niespodziewane) wyniki projektu pilotażowego to:

Temat 1:

Cel: Identyfikacja i ocena skutecznych praktyk i technologii w celu zmniejszenia zależności od stosowania pestycydów w UE.

Wyniki wyszukiwania:

Aktualne dane dotyczące stosowania pestycydów zebrane przez Eurostat są rozdrobnione i w związku z tym nie pozwalają na ogólną ocenę tendencji w rzeczywistym stosowaniu.

Ponadto dane dotyczące sprzedaży pestycydów (w tonach) są prawdopodobnie dobrym wskaźnikiem zastępczym dla rzeczywistej ilości stosowanych pestycydów, jeżeli uwzględnia się serię danych trwającą od trzech do pięciu lat.

Taki wskaźnik zastępczy nie zapewnia jednak wystarczających szczegółowych informacji na temat intensywności stosowania pestycydów w poszczególnych uprawach.

Wyniki wskazują, że większość państw członkowskich określiła cele w zakresie zagrożenia pestycydami.

Ograniczenie, podczas gdy tylko jedno państwo członkowskie określa cel ograniczenia stosowania pestycydów (sprzedaż pestycydów). Równolegle istnieją różne wytyczne dotyczące IMP.

Temat 2:

Cel: Oszacowanie możliwości zmniejszenia zależności od stosowania pestycydów oraz jego głównych czynników i barier

Wyniki wyszukiwania:

Różne zastosowania praktyk integrowanej ochrony roślin w typologii upraw i warunkach agroklimatycznych prowadzą do innego stopnia ograniczenia stosowania pestycydów. Koszty różnią się również znacznie w zależności od systemu uprawy i od jednej technologii do drugiej.

Działania zbiorowe mogą wspierać wdrażanie praktyk integrowanej ochrony roślin, np. monitorowanie agrofagów, finansowanie drogiego sprzętu (takiego jak roboty chwastne) i cyfryzację.

Etykiety certyfikacyjne stanowią również inicjatywy marketingowe, które mogą sprzyjać ograniczeniu stosowania pestycydów, np. etykiety „zero pestycydów”.

Barierami dla ograniczenia stosowania pestycydów jest dostępność realnych alternatyw dla konwencjonalnych praktyk. Alternatywne rozwiązania mogą istnieć, ale są one nadal na poziomie rozwoju. Koszty wdrożenia kilku z tych technik są wysokie, co prowadzi do potencjalnego niskiego wykorzystania takich technologii przez rolników. Zbiorowe zakupy sprzętu lub rozwiązań kontraktowych mogą być opcją rozwiązania problemu tych kosztów.

Temat 3:

Cel: Ocena, w jaki sposób organy publiczne, prywatne systemy certyfikacji i inne strategie przyczyniają się do zmniejszenia zależności od stosowania pestycydów.

Wyniki wyszukiwania:

Zestaw narzędzi i instrumenty WPR okazały się przydatne w promowaniu i wspieraniu wdrażania integrowanej ochrony roślin przez rolników poza zobowiązaniami prawnymi, choć tylko w ograniczonym zakresie.

Temat 4:

Cel: Strategie na rzecz zwiększenia skali dobrych praktyk w całej UE

Wyniki wyszukiwania:

Zbadano obecność niezależnych usług doradczych, podobnie jak istniejące działania związane z tworzeniem sieci usług doradczych. Stwierdzono, że rolę niezależnych służb doradczych można uznać za ważną dla ograniczenia stosowania pestycydów. Struktura i rodzaje doradców różnią się jednak znacznie w poszczególnych państwach członkowskich, a także ich obecność na szczeblu regionalnym.

Wniosek EKR:

W ramach tego projektu pilotażowego potwierdzono, że barierami dla ograniczenia stosowania pestycydów są dostępność realnych alternatyw dla praktyk konwencjonalnych.

Pkt 9 agendy – Wspólne wysłuchanie publiczne komisji AGRI i ENVI na temat sieci IPMWORKS

Inicjatywy mające na celu zmniejszenie zależności rolnictwa od pestycydów nie doprowadziły jeszcze do powszechnego wdrożenia zasad zintegrowanego zarządzania szkodnikami (IPM). W związku z tym utworzono ogólnounijną sieć gospodarstw rolnych w celu wykazania i promowania opłacalnych strategii integrowanej ochrony roślin.

Cele IPM WORKS to:

Propagować przyjęcie strategii integrowanej ochrony roślin w oparciu o ogólnounijną sieć rolników, którzy będą dalej czynić postępy w przyjmowaniu integrowanej ochrony roślin – poprzez wzajemne uczenie się i wspólne wysiłki – oraz zademonstrować innym rolnikom, że całość integrowanej ochrony roślin „działa”.
Koordynować istniejące sieci promujące integrowaną ochronę roślin i uruchamiać nowe ośrodki gospodarstw rolnych w regionach lub sektorach, w których pionierzy integrowanej ochrony roślin nie są jeszcze zaangażowani w odpowiednią sieć. Doradcy koordynujący ośrodki odgrywają ważną rolę w ułatwianiu wymiany wiedzy, szkoleniu rolników w poszukiwaniu własnych rozwiązań w zakresie integrowanej ochrony roślin oraz organizowaniu lokalnych działań demonstracyjnych.
Stymulowanie dostępu do platformy „decyzje IPM” i dostarczanie informacji na temat metod integrowanej ochrony roślin. Gromadzi dane do porównywania strategii integrowanej ochrony roślin oraz dzieli się wynikami i materiałami rozpowszechnianymi za pośrednictwem kanałów szeroko stosowanych przez rolników, rozpowszechniając historie sukcesu integrowanej ochrony roślin.
Organizowanie szkoleń i opracowywanie materiałów szkoleniowych skierowanych zarówno do rolników spoza sieci, jak i usług doradczych.

W przypadku IPM zidentyfikowane sieci krajowe to francuska sieć DEPHY, sieć IPM Farm Demo w Niemczech, LEAF w Wielkiej Brytanii, GROEN w Holandii oraz niedawno uruchomiony projekt PestiRed oparty na gospodarstwie w Szwajcarii.

Oprócz już utworzonych sieci krajowych w 14 krajach europejskich uruchomione zostanie 21 nowych węzłów. Te nowe węzły są podzielone na 5 sektorów, a w każdym z nich znajdzie się 10-15 rolników demonstracyjnych. Oprócz organizowania działań demonstracyjnych oraz przyczyniania się do rozpowszechniania i komunikacji, będą one organizować wymianę wiedzy wśród rolników i promować działania w zakresie współinnowacji, aby pomóc rolnikom w opracowywaniu własnych strategii integrowanej ochrony roślin.

Niektóre z interesujących aspektów, które sieci te mają promować, to:

Mechaniczna kontrola chwastów. Technologia może być jednak dość kosztowna.

Zdrowie gleby poprzez zwiększenie zdrowia biologicznego gleby.

Bioróżnorodność na poziomie gospodarstwa poprzez wykorzystanie roślin zbiornikowych (w celu między innymi połowu owadów) na tej samej działce, na której uprawia się pożądaną uprawę.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi popiera inicjatywy, których celem jest racjonalne stosowanie chemicznych środków ochrony roślin.

Inicjatywa IPMWORKS, mająca na celu rozwój sieci gospodarstw demonstracyjnych
i promocji integrowanej ochrony roślin, jest godna uwagi. Polska jest przy tym jednym z państw partnerskich IPMWORKS.

W kontekście prezentacji inicjatywy IPMWORKS należy jednak zwrócić uwagę,
że wszelkie ograniczenia w stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin są możliwe pod warunkiem uprzedniego opracowania skutecznych alternatywnych metod kontroli agrofagów roślin. Konieczne jest zachowanie możliwości szybkiego reagowania na zagrożenia wynikające z pojawiania się nowych w warunkach polskich i europejskich agrofagów roślin lub zmiany biologii agrofagów już występujących (np. wzrost liczby pokoleń, wcześniejsze pojawy i osiąganie progów szkodliwości) związanych ze zmianami klimatycznymi.

Inicjatywa IPMWORKS jest zatem godna pochwały i poparcia, jednak nie rozwiązuje ona problemów zidentyfikowanych podczas prac nad projektem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin i w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2021/2115 (SUR), nie dając podstaw do radykalnego ograniczania stosowania środków ochrony roślin.

Pkt 14 agendy – Wymiana poglądów z przedstawicielami Komisji na temat Ukrainy: korytarze solidarnościowe, obecne i przyszłe wyzwania.

Blokada ukraińskich portów w wyniku rosyjskiej inwazji na Ukrainę poważnie wpłynęła na globalne łańcuchy dostaw zbóż. Biorąc pod uwagę fakt, że Ukraina jest głównym światowym eksporterem kukurydzy, pszenicy, słonecznika i jęczmienia, konieczne było znalezienie przez społeczność międzynarodową rozwiązań w celu wyprowadzenia ukraińskiej produkcji z kraju w celu zapewnienia globalnego bezpieczeństwa żywnościowego.

Produkcja zboża na Ukrainie (w mln ton)

Ukraina stanowiła również połowę dostaw Światowego Programu Żywnościowego ONZ przed wojną.

Jednak w niedalekiej przyszłości dostawy pszenicy na lata 2023/24 (składające się z rocznej produkcji i zapasów z roku gospodarczego 2022/23) prawdopodobnie wyniosą prawie 30 % poniżej poziomu 2022/23 i 45 % poniżej poziomu 2021/22:

Przewidywane dostawy zboża na Ukrainę

Jeżeli chodzi o kukurydzę, spodziewane dostawy dla Ukrainy na lata 2023/24 mogą wynieść 36 % poniżej poziomu 2022/23 i 53 % poniżej poziomu 2021/22.

Przewidywane dostawy kukurydzy na Ukrainę

Kraje trzecie, które są najbardziej narażone na trwające zakłócenia na rynku, to Somalia (100 %), Benin (100 %), Laos (94 %), Egipt (82 %), Sudan (75 %), DR Kong (69 %), Senegal (66 %) i Tanzania (64 %).

Środki polityczne WE/ONZ w 2022 r.

W odpowiedzi na blokadę portów Morza Czarnego KE przyjęła w zeszłym roku dwa główne środki:

Tymczasowo zliberalizowała cały import z Ukrainy i zawiesiła środki ochrony handlu wobec ukraińskich firm do 5 czerwca 2023 r.
Ustanowienie „linii solidarności” w maju 2022 r. (w następstwie realizacji inicjatywy zbożowej czarnomorskiej w lipcu po porozumieniu między Ukrainą, Rosją i Turcją pod nadzorem Organizacji Narodów Zjednoczonych).

„Pasy solidarnościowe” miały na celu poszukiwanie innych sposobów eksportu ukraińskich produktów rolnych za pośrednictwem alternatywnych szlaków lądowych i portów UE, a także stworzenie lepszych połączeń transportowych, szybsze operacje celne i nowe składowanie na terytorium UE. Szacuje się, że od pierwszego wywozu pasy solidarnościowe były w stanie odblokować około 29 mln ton ziarna, które ma być wywiezione do UE drogą drogową, kolejową lub statkami wykorzystującymi deltę Dunaju.

Niedawne zakłócenia w Europie Wschodniej i reakcja KE

Jednocześnie otwarcie rynku UE na ukraiński import zaowocowało bezprecedensowym napływem ukraińskich produktów do Europy Wschodniej. Ten nagły i znaczący napływ spowodował napięcie na szczeblu lokalnym, ponieważ duże ilości zboża przepływały na obszarach o ograniczonych możliwościach magazynowania (w porównaniu z nowymi potrzebami) oraz wysokie wyzwania logistyczne, które należy pokonać, aby je eksportować, a jednocześnie magazynować i transportować lokalne produkcje. W obliczu tej kwestii, która w różny sposób wpływa na państwa członkowskie na jednolitym rynku i po dokonaniu oceny presji na ceny lokalne wynikającej z napięć w łańcuchach logistycznych wynikających ze zwiększonego tranzytu produktów z Ukrainy, 20 marca Komisja zaproponowała pakiet pomocy w wysokości 56,3 mln EUR dla rolników w krajach najbardziej dotkniętych skutkami spadku lokalnych cen rynkowych (Polska, Bułgaria, Rumunia) (płatność ta ma nastąpić do dnia 30 września 2023 r.).

Presja na rynki wschodnioeuropejskie stale rosła jednak w kwietniu, co doprowadziło do podjęcia przez rządy Polski, Słowacji, Bułgarii, Rumunii i Węgier decyzji o nałożeniu tymczasowych ograniczeń na import ziaren ukraińskich. Te pięć krajów odnotowało tysiąckrotny wzrost ukraińskich produktów rolnych na ich terytoria, przy czym import pszenicy do Polski wzrósł z 2800 ton w 2021 r. do 500 000 ton w 2022 r.

W wyniku negocjacji między WE a najbardziej dotkniętymi państwami członkowskimi, w dniu 02 maja WE przyjęła nadzwyczajne i tymczasowe środki zapobiegawcze dotyczące przywozu pszenicy, kukurydzy, rzepaku i materiału siewnego słonecznika z Ukrainy w ramach rozporządzenia w sprawie autonomicznych środków handlowych. Środki te weszły w życie 2 maja i potrwają do 5 czerwca 2023 r.

W tym okresie nasiona pszenicy, kukurydzy, rzepaku i słonecznika pochodzące z Ukrainy mogą nadal być dopuszczone do swobodnego obrotu we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej innych niż pięć państw członkowskich pierwszej linii: Bułgaria, Węgry, Polska, Rumunia i Słowacja. Produkty mogą nadal przemieszczać się lub tranzytować przez te pięć państw członkowskich za pomocą wspólnej procedury tranzytu celnego lub przemieszczać się do kraju lub terytorium poza UE.

Jednocześnie Bułgaria, Węgry, Polska i Słowacja zobowiązały się do zniesienia jednostronnych środków dotyczących pszenicy, kukurydzy, nasion rzepaku i słonecznika oraz wszelkich innych produktów pochodzących z Ukrainy.

Według KE środki te stanowią część ogólnego pakietu wsparcia, który Komisja proponuje i zostaną uzupełnione wsparciem finansowym dla rolników w pięciu państwach członkowskich oraz dalszymi środkami ułatwiającymi tranzyt ukraińskiego wywozu zbóż przez korytarze Solidarności do innych państw członkowskich i państw trzecich.

Poseł Krzysztof Jurgiel zabrał głos w powyższym temacie:

W wyniku niepowodzenia szlaków solidarnościowych, rolnicy 5 państw dzisiaj protestowali na Placu Schumana (o tym mówił Pan Przewodniczący). Borykają się obecnie z gwałtownym spadkiem cen, brakiem popytu na zboża i nasiona oleiste, ze względu na nadwyżkę podaży nad popytem. Zapasy są na poziomie 150% poziomu typowego dla tej pory roku – następne zbiory rozpoczynają się za mniej niż 1 miesiąc i istnieje realna możliwość, że nie będzie nikogo do sprzedaży i nie będzie miejsca do przechowywania ziaren i nasion oleistych z nadchodzących zbiorów. Co więcej, rolnicy muszą już stawić czoła innym poważnym wyzwaniom i ewentualnym ograniczeniom w odniesieniu do Zielonego Ładu, a także celów w zakresie odbudowy przyrody. Te problemy, które wskazują, to:

Drogi solidarnościowe nie działają.
Rynek zawodzi rolnikom. Europa Środkowo-Wschodnia jest zalana ukraińską produkcją.
Rolnicy nie są przyczyną inflacji w Europie – cena pszenicy jest określana przez rynki światowe.
Ukraińscy rolnicy też nie korzystają z tego importu – wiele ukraińskiej pszenicy i innych produktów nie trafiło do krajów o dużej zależności od importu żywności.
Konsumenci są zagrożeni.
Przeciążone ciężarówki z Ukrainy niszczą infrastrukturę w tych krajach.

Dlatego ten list, o którym mówi Pan Przewodniczący (list Przewodniczącego Linsa do Komisji Europejskiej) i inne działania powinny być podjęte – stawiam tutaj wniosek, żebyśmy rozpatrzyli odpowiedzi Komisji Europejskiej na posiedzeniu komisji AGRI.

Pkt 15 agendy – Zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin i zmiana rozporządzenia (UE) 2021/2115 – COM(2022)305

Jest to bardzo kontrowersyjna sprawa ENVI, do której AGRI wydaje opinię zgodnie z art. 57 Regulaminu, z wyłącznymi kompetencjami. Propozycja Komisji Europejskiej jest nie do przyjęcia – jest zbyt utopijna. „Dodatkowy” (lub jak nazywa to komisarz Kyriakides: ocena skutków, o którą zwróciła się Rada podczas prezydencji czeskiej w grudniu 2022 r., która uwzględniłaby skutki recesji gospodarczej po pandemii COVID-19 i wojny na Ukrainie, nadal brakuje.

Prace w AGRI de facto nie rozpoczęły się, podczas gdy prace w komisji ENVI są w toku. Dossier ENVI zawiera około 3000 poprawek do wniosku Komisji Europejskiej.

W przypadku ECR kluczowe elementy, którymi należy się zająć, to:

Terminologia „chemiczny pestycyd”. Użycie terminologii „chemiczne pestycydy” jest, naukowo rzecz biorąc, błędne, ponieważ wszystko jest chemiczne, a nawet sól: NaCl itp. Ponadto, używając terminu „chemikalia” Komisja Europejska stara się obalać przemysł chemiczny, co jest a priori niedopuszczalne. Aspekty zdrowotne i środowiskowe są uwzględniane w poszczególnych przypadkach w procedurze zatwierdzania w celu dopuszczenia do obrotu w UE środka ochrony roślin i pestycydów. Ponadto UE ma bardzo rygorystyczne procedury zatwierdzania.
Zakaz stosowania środków ochrony roślin (głównie pestycydów) w tzw. „obszarach wrażliwych”.

Poseł Krzysztof Jurgiel zabrał głos w powyższym temacie:

Panie Przewodniczący, zaproponowane poprawki uwzględniają realia produkcji rolnej i zagrożenia stwarzane przez agrofagi, zarówno te zadomowione w UE, jak i nowe gatunki inwazyjne. Poprawki w wielu obszarach słusznie ograniczają obciążenia administracyjne nakładane przez oryginalny projekt SUR tak na rolników, jak i na organy państw członkowskich.

W szczególności należy podkreślić, że:

Projekt opinii słusznie wskazuje, że terminy na realizację celów są nierealistyczne.
Proponowane zmiany w definicji obszarów wrażliwych są niewątpliwie krokiem we właściwym kierunku, choć nie rozwiązują wszystkich wątpliwości.
Słuszne jest odejście od ustanawiania prawnie wiążących zasad integrowanej ochrony roślin na rzecz wytycznych, co jest zgodne z definicją opracowaną przez FAO, podkreślającą elastyczność tego podejścia do ochrony upraw.
Słuszne jest przeniesienie decyzyjności co do wprowadzenia zakazu
lub ograniczenia stosowania środków ochrony roślin na obszarach wrażliwych
na poziom państw członkowskich.
Słuszne jest odejście od obligatoryjności korzystania z doradztwa.

Pkt 16 agendy – Wymiana pokoleniowa w gospodarstwach rolnych przyszłości w UE

Członkowie omówili 351 poprawek zgłoszonych do projektu sprawozdania w sprawie wymiany pokoleń przygotowanych przez sprawozdawczynię Isabel Carvalhais (S&D). Sprawozdawczyni w swoim projekcie sprawozdania podkreśla, że wymiana pokoleniowa ma kluczowe znaczenie dla zrównoważenia społecznego, gospodarczego i środowiskowego obszarów wiejskich i autonomii żywnościowej UE, a także dla przyszłości rolnictwa i tradycyjnego modelu rolnictwa rodzinnego, a także dla wprowadzania innowacji. W projekcie sprawozdania stwierdza się, że głównymi barierami utrudniającymi uzyskanie statusu rolnika są ceny i dostępność gruntów, niska rentowność, wymogi administracyjne i wizerunek sektora (w ramach konsultacji społecznych w sprawie WPR). Wnioski o pożyczkę składane przez rolników są często odrzucane.

W sprawozdaniu wezwano państwa członkowskie do opracowania spójnych strategii na rzecz promowania zmian pokoleniowych, łącząc w komplementarny sposób różne środki, takie jak wsparcie finansowe, ulgi podatkowe i zachęty, a także usługi doradcze, takie jak pośrednik sukcesji lub dopasowywanie współpracy międzypokoleniowej.

Poprawki dotyczą takich kwestii, jak: większe wsparcie ze strony WPR samo w sobie nie wystarcza, aby odwrócić falę wymiany pokoleń, rolę obciążeń regulacyjnych i taniego przywozu, kwestię koncentracji gruntów oraz potrzebę rentowności i stabilnych ram prawnych.

Poseł Krzysztof Jurgiel zabrał głos w powyższym temacie:

Panie Przewodniczący, projekt raportu przygotowanego przez panią poseł Isabel Carvalhais dotyczy istotnego problemu, który ma poważny wpływ na długoterminową żywotność i odporność rolnictwa oraz obszarów wiejskich UE. Zapewnienie odpowiedniej wymiany pokoleniowej w rolnictwie UE stanowi duże wyzwanie i ważny element, który będzie decydował o autonomii żywnościowej UE.

Wiele poprawek zwraca uwagę na istotny problem spadku ogólnej liczby gospodarstw, a także na różnice w tym zakresie w poszczególnych typach produkcyjnych.

Warto, aby raport wskazywał, że zmiany pokoleniowe w rolnictwie, w tym tworzenie warunków zachęcających do rozpoczynania i utrzymywania działalności w tym sektorze, należy wspierać nie tylko przez środki i instrumenty wspólnej polityki rolnej, ale także poprzez inne polityki UE.

Wiele poprawek wskazuje na istotne znaczenie młodych rolników dla większego zrównoważenia i innowacyjności rolnictwa – to bardzo istotny element związany ze zmianą pokoleniową. Należy tworzyć warunki, które nie tylko będą zachęcać młodych dla związania się z sektorem. Trzeba także wykorzystać, że mogą oni być czynnikiem pozytywnych zmian i mogą wspierać tych starszych rolników w nabywaniu nowych umiejętności czy wprowadzaniu nowych praktyk.

Dla wymiany pokoleniowej istotna jest także rola kobiet. Ważne, aby kobiety mogły realizować swoje ambicje na obszarach wiejskich. Konieczne jest tworzenie warunków, które pozwolą im na zaangażowanie i odnalezienie się na równych warunkach w sektorze rolnym, a z drugiej strony uwzględniać będą specyficzne wyzwania i trudności, przed którymi stają.

Pkt 17 agendy – Ustanowienie unijnych ram certyfikacji usuwania dwutlenku węgla – COM (2022)672

W dniu 30 listopada ubiegłego roku KE opublikowała projekt wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego unijne ramy certyfikacji pochłaniania dwutlenku węgla. Według KE główne cele tej inicjatywy to: zapewnienie wysokiej jakości pochłaniania dwutlenku węgla w UE, a także ustanowienie unijnego systemu certyfikacji zarządzania w celu uniknięcia ekologicznego prania poprzez prawidłowe stosowanie i egzekwowanie kryteriów ram jakości UE w sposób wiarygodny i zharmonizowany w całej Unii. KE twierdzi, że działania te są niezbędne do uruchomienia działań w zakresie usuwania dwutlenku węgla oraz do stworzenia przyszłej polityki w tej dziedzinie, z uwagi na konieczność usunięcia setek milionów ton CO2 rocznie w celu wsparcia osiągnięcia celu neutralności klimatycznej do 2050 r. określonego w europejskim prawie o klimacie, jak również innych celów środowiskowych.

Proponowane rozporządzenie określi kryteria i metodologię certyfikacji dobrowolnego usuwania dwutlenku węgla oraz ustanowienia przez państwa członkowskie publicznych lub prywatnych systemów certyfikacji.

Przykłady usuwania dwutlenku węgla obejmują:

Stałe przechowywanie: oznacza to, że w normalnych warunkach i stosując odpowiednie praktyki zarządzania, węgiel będzie magazynowany przez kilka stuleci, np. w formacjach geologicznych. Obejmie to technologie przemysłowe, takie jak bioenergia z wychwytywaniem i składowaniem dwutlenku węgla (BECCS) lub bezpośrednie wychwytywanie i składowanie powietrza (DACCS).
Przechowywanie w produktach: oznacza to, że węgiel będzie przechowywany w długotrwałych produktach lub materiałach, takich jak materiały budowlane na bazie drewna lub węglanu (chociaż uznaje się, że w końcu węgiel w tych produktach zostanie uwolniony z powrotem do atmosfery).
Rolnictwo węglowe: co obejmuje redukcję emisji z biogennych rezerwuarów węgla lub zwiększenie składowania węgla w nich. Zazwyczaj dotyczy to węgla naturalnie składowanego na lądzie poprzez działania zwiększające wychwytywanie dwutlenku węgla w glebach i lasach (np. agroleśnictwo, odbudowa lasów, lepsze gospodarowanie glebami) lub ograniczanie uwalniania węgla z gleb do atmosfery (np. odbudowa torfowisk) regulowanego rozporządzeniem w sprawie użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF).

Warto zauważyć, że projekt rozporządzenia nie obejmuje pochłaniania emisji objętych unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Wynika to z faktu, że projekt rozporządzenia koncentruje się na działaniach, które usuwają węgiel z atmosfery, a nie na tych, które pochłaniają emisje gazów cieplarnianych z instalacji (takiej jak elektrownia gazowa) i wykorzystują je lub przechowują. Jedynym wyjątkiem jest składowanie CO2 ze zrównoważonej biomasy, którego emisje w ramach EU ETS uznaje się za zerowe, a zatem pochłanianie nadal kwalifikowałoby się na mocy niniejszego wniosku).

Proponowana procedura certyfikacji

Aby ubiegać się o certyfikację zgodności z proponowanym rozporządzeniem, podmiot prowadzący działalność w zakresie usuwania dwutlenku węgla musi złożyć wniosek do systemu certyfikacji. Po przyjęciu tego wniosku prowadzący instalację musi przedłożyć jednostce certyfikującej kompleksowy opis działalności związanej z usuwaniem dwutlenku węgla, w tym zastosowaną metodykę certyfikacji. Jednostka certyfikująca (niezależna jednostka oceniająca wyznaczona przez system certyfikacji i akredytowana przez krajową instytucję akredytującą) przeprowadzi audyt certyfikacyjny w celu weryfikacji przedłożonych informacji i potwierdzenia zgodności działalności związanej z usuwaniem dwutlenku węgla z kryteriami jakości. Na podstawie tego audytu certyfikującego jednostka certyfikująca wyda sprawozdanie z audytu certyfikacyjnego, które zawiera podsumowanie i (jeśli kryteria są spełnione) certyfikat. Certyfikat zaświadcza, że działalność związana z usuwaniem dwutlenku węgla jest zgodna z rozporządzeniem. Systemami certyfikacji może zarządzać prywatna lub publiczna organizacja, która będzie nadzorować certyfikację zgodności. System certyfikacji jest zobowiązany do utworzenia i prowadzenia publicznego rejestru w celu publicznego udostępniania informacji związanych z procesem certyfikacji. Obejmuje to szczegółowe informacje na temat certyfikatów i zaktualizowanych certyfikatów oraz ilości certyfikowanych jednostek pochłaniania dwutlenku węgla. Podmioty gospodarcze mogą stosować wyłącznie system certyfikacji uznany przez Komisję w drodze decyzji ważnej przez okres do 5 lat. Każdy uznany system certyfikacji musi przedkładać Komisji roczne sprawozdanie z jego działalności, które będzie publicznie dostępne. Komisja będzie mogła przyjmować akty wykonawcze określające strukturę i szczegóły techniczne tych sprawozdań.

Poseł Krzysztof Jurgiel zabrał głos w powyższym temacie:

Panie Przewodniczący, popieram główny kierunek poprawek zawartych w opinii. Zgadzam się z założeniem, że rozdzielenie działań związanych z usuwaniem węgla i rolnictwem węglowym, jest konieczne – dzięki temu rozwiązania w zakresie rolnictwa węglowego będą bardziej dostosowane do realiów rolnictwa i leśnictwa.

Bardzo ważnym elementem jest sposób określania dodatkowości dla działań pochłaniających dwutlenek węgla w sektorze rolnictwa. W toku negocjacji musimy również wypracować odpowiednie dla specyfiki sektora rolnego definicje dotyczące m.in. działań usuwających CO2, sposobu obliczania ilości usuniętego CO2, mechanizmu odpowiedzialności czy okresu monitoringu.

Dla EKR ważne jest również, aby realizacja celów klimatycznych przez grunty (w tym grunty rolne), nie odbywała się kosztem celu budowania odporności rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego. Dlatego uważam, że należy umożliwić łączenie działań w ramach pierwszego i drugiego filara Wspólnej Polityki Rolnej z certyfikacją pochłaniania.

Ważne jest, aby nowy, zharmonizowany, unijny model certyfikacji, czerpał z już istniejących systemów i metod w zakresie certyfikacji usuwania dwutlenku węgla, zarówno publicznych jak i prywatnych oraz uwzględniał wszelkie właściwe normy i przepisy przyjęte na szczeblu krajowym.

Na końcu ważne jest również, aby uczestnictwo w systemach certyfikacji nie było nadmiernie obciążeniem finansowym i administracyjnym – powinno być opłacalne nawet dla najmniejszych podmiotów – tylko wtedy ma szansę na sukces.

Materiał nadesłany przez biuro posła do Parlamenentu Europejskiego Krzysztofa Jurgiela