Czwarty romantyk

Cyprian Kamil Norwid jest uważany za epigona epoki romantyzmu, który odegrał wielką rolę w kształtowaniu polskiej tożsamości w cieniu przegranych powstań narodowych… Obok Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego oraz Zygmunta Krasińskiego był tym czwartym wieszczem naszego romantycznego patriotyzmu.

Kamil Cyprian Norwid urodził się 24 września 1821 roku w miejscowości Laskowo – Głuchy. Pochodził z ubogiej rodziny ziemiańskiej. W Warszawie ukończył gimnazjum oraz szkołę malarską pod kierownictwem Aleksandra Kokulara. Pierwsze utwory publikował w „Przeglądzie Warszawskim”.

W 1842 roku Norwid wyjechał z udręczonej, wykrwawionej przez zaborców Ojczyzny jako pielgrzym polskiego ducha.

Jak się okazało, już nigdy nie powrócił na ojczystą ziemię. Krążył po Europie, przebywał w Wenecji upajając się jej
pięknem i atmosferą innego świata. Na krótki czas zawitał do miasta Medyceuszy, Florencji, gdzie rozpoczął pisać pracę o sztuce Florencji oraz o sztuce starożytnej. Podczas pobytu we Włoszech zakochał się bez wzajemności ślicznej Marii Kalergis, która często była muzą w jego późniejszej twórczości.

Dłużej poeta zabawił w Rzymie, gdzie założył pracownię malarską. Talent Norwida był wszechstronny, wykonał wtedy cykl rysunków, z czego powstał „Albumik włoski”, wzbogacony własnym tekstem.

W 1848 roku Norwid poznaje A. Mickiewicza oraz Zygmunta Krasińskiego. Był to czas niepokojów społecznych Wiosny Ludów, które udzieliły się północnym i środkowym Włochom pragnącym zjednoczenia pod komendą Galibardiego. W pewnym momencie rozruchy społeczne zagroziły nawet samej Stolicy Apostolskiej podczas pontyfikatu Piusa IX.

W kwietniu 1848 roku, podczas wzburzenia tłumu, Norwid i Krasiński ze szlachecką fantazją zaopatrzeni w broń myśliwską udali się na Kwirynał, aby bronić Ojca Św. Pokazali postawę obrońcy świętej wiary. Papież, dowiedziawszy się postawie dwójki Polaków, zaprosił Norwida przed swoje oblicze. Norwid był bardzo życzliwy Piusowi IX, papieżowi bardzo przychylnemu dla Polski walczącej o swoja wolność.

W swojej twórczości Norwid często wracał w swojej twórczości (która dotrwała do naszych czasów) o Ojcu św. i trudnej sytuacji Watykanu.

W 1849 roku Norwid przybył do Paryża, gdzie utrzymywał Kontakty przyjacielskie z przedstawicielami polskiej emigracji: F. Chopinem, A. Mickiewiczem, J. Słowackim. Utrzymywał także kontakty z politykami: A. Czartoryskim oraz A. Hercenem.

Krótko przebywał też w Nowym Jorku, gdzie utrzymywał się z rysunku i rzeźby. Po powrocie do Paryża bieda coraz częściej zaglądała mu w oczy, ledwo utrzymywał się za sprzedawane prace rytownicze oraz literackie. Z doniosłego znaczenia jego prac nie zdawali sobie sprawy jego najbliższe grono przyjaciół.

Ogólnie rzecz biorąc, Norwid był samotnikiem, był uznawany za odludka, miał trudności w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich. Próbował swoich sił w polityce, starał się nawiązać Kontakty ze środowiskiem Hotelu Lambert, utrzymywał także kontakty z Księżmi Zmartwychwstańcami. Działalność Norwida przypadła na koniec romantyzmu i początek pozytywizmu, który odrzucał romantyczne mrzonki, stawiał zaś na „pracę organiczną”.

Norwid odchodził od tradycyjnego bohatera romantycznego, nie znosił idei mesjanizmu narodowego. W „Memoriale o młodej emigracji”, Norwid przedstawił motto swoich poglądów dotyczących pojęcia miłości do Ojczyzny: „Ojczyzna to wielki zbiorowy – Obowiązek”. W poglądach filozoficznych było mu najbliżej filozofii narodowej Augusta Cieszkowskiego, którego dzieło: „Ojcze Nasz” traktował jako osobisty katechizm wartości.

Zbliżał się bardzo do personalizmu chrześcijańskiego. Nie ulega wątpliwości, że Norwid był wybitnym poetą, twórcą poematów oraz nielicznych (ocalałych ) dramatów. Do najważniejszych poematów należy zaliczyć: „Promethidion”, „Quidam”. Wierszy – „Vademecum”w skład których wchodzą: „Bema pamięci żałobny rapsod” oraz „Fortepian Chopina”.

Ostatnie lata życia Norwid spędził w skrajnej nędzy. Za życia, nie rozumiano jego poezji. Twórczość poety była wyśmiewana przez krytyków literackich. Także jego twórczość plastyczna była niedoceniana. Z prac plastycznych, Norwida zachowało się niewiele – kwarele, akwaforty, karykatury znanych osób. Cudem zachował się medalion z wizerunkiem Zygmunta Krasińskiego.

C.K.Norwid zmarł w Paryżu w domu opieki społecznej, prowadzonym przez polskie siostry szarytki w Zakładzie św. Kazimierza – 23 maja 1883 roku.

Norwid został pochowany na cmentarzu Ivry pod Paryżem, później prochy poety przeniesiono do zbiorowej mogiły na cmentarz Montmorency w Paryżu. Został następnie niemal zapomniany. W okresie „Młodej Polski”, poezja Kamila Cypriana Norwida wzbudzała znów zainteresowanie.

Wielka głęboka myśl poparta mistrzostwem artystycznym została odkryta przez krytyków literackich i badaczy literatury. Należy przypomnieć o dużym wysiłku w popularyzowaniu Norwida w okresie „Młodej Polski”, który podjęło środowisko artystyczne i literackie Lwowa skoncentrowane wokół kawiarni: „Szkocka”.

Lwowski teoretyk sztuki Roman Zrębowicz przeprowadził rozmowy z twórcami niepodległości Polski: marszałkiem Józefem Piłsudskim oraz Ignacym Paderewskim – tematem rozmowy była osoba Norwida. Cykl rozmów wywołał spore zainteresowanie w ówczesnej Polsce. 19 grudnia 1933 roku, w Teatrze Miejskim we Lwowie został wystawiony jeden z nielicznych ocalałych sztuk Norwida, „Kleopatra”, który był artystycznym sukcesem.

Duże zasługi w „przywracaniu” dorobku literackiego Nowida i jego popularyzowaniu należy przypisać Zenonowi Przesmyckiego, poecie i wydawcy. Społeczeństwo odkryło twórczość Norwida dzięki publikacji w 1904 roku, w VIII tomie „Chimery”, której redaktorem był Z. Przesmycki. Od 1911 roku Z. Przesmycki rozpoczął publikować „Pisma Zebrane” Norwida. W latach 1937 – 1939, Z. Przesmycki wykonał tytaniczną pracę, wkładając tez swoje oszczędności – wydał „Wszystkie pisma Norwida”.

Jan Pawel II, wielki piewca poezji Norwida, wielokrotnie przed światowym audytorium (homilie) podczas swoich 108 pielgrzymek bardzo często przedstawiał myśli, cytaty z poezji często zapomnianego romantyka. W swojej książce: „Pamięć i tożsamość Jan Paweł II przywołuje pamięć o Norwidzie, rozpatrując pojęcie Ojczyzna. Jan Paweł II zwracając uwagę na znaczenie pojęcia Ojczyzna, ukazuje wymiar uniwersalny oraz przedstawia elementy składowe: tradycja jagiellońska, orędzie św. Faustyny o miłosierdziu Bożym.

Dużą pociechą jest to, że obecnie Norwid i jego twórczość powraca nie tylko na maturze, ale w twórczości współczesnych animatorów kultury i artystów.