KONTRREWOLUCJONISTA JERZY SZMIT

Fragmenty z książki Jerzy Szmit „Olsztyn w Twoich rękach” z roku 2006. Dzisiaj pewnie napisałby to trochę inaczej.

* * *

Kiedy Jerzy Szmit stał się politykiem?

Dwanaście lat temu, w 1994 roku — wtedy wybrano mnie do Rady Miasta Olsztyna.

Jak dla pana zaczął się stan wojenny?

— Pod koniec listopada rozpoczęliśmy duży strajk, który skończył się 11 grudnia w piątek. W sobotę sprzątaliśmy, a w niedzielę o szóstej rano, obudził mnie kolega, Krystian Landsberg. Przybiegł do mnie z wieścią, że coś się dzieje, bo wojsko jest na ulicach. Poszliśmy na Dworzec Główny. Od kolejarzy dowiedzieliśmy się, że o północy wprowadzono stan wojenny.

A pierwszy kontakt z nowymi, wojskowo-milicyjnymi porządkami, jaki był?

— Nastąpił jeszcze 13 grudnia… Z dworca wróciłem do domu. Krótko po dziesiątej przyjechali po mnie i zabrali na komendę milicji. Po kilku godzinach wypuścili mnie

Pod celą

14 maja wraz z innymi trafiłem do aresztu. Przyznam, że nie areszt był dla mnie nowością, bo już wcześniej parę razy zatrzymano mnie na czterdzieści osiem godzin. Ale tym razem, wręczono mi decyzję o internowaniu. I najpierw zawieziono do więzienia w Iławie, a po około dwóch miesiącach przewieziono do Kwidzyna.

W Iławie i Kwidzynie spotkałem wielu ludzi, którzy wówczas, alei później, mocno zaznaczyli swoją obecność w historii Polski — Tadeusza Syryjczyka, Antoniego Macierewicza, Wacka Sikorę (był przewodniczącym Regionu Małopolska — potężny region w strukturach „Solidarności””), prokuratora Stefana Śnieżko, sędziego Jerzego Lubienieckiego i wielu innych. Jednak szczególnie utkwiła mi w pamięci postać zwykłego stoczniowca, z którym się zaprzyjaźniłem — Mariana Moćko, człowieka z żelaza… To była wielka postać. Człowiek nieskazitelny, wręcz kryształowy, o nieugiętym charakterze. W latach dziewięćdziesiątych zginął w niejasnych okolicznościach.

Długo Pan siedział?

— Zostałem wypuszczony w grudniu 1982 roku, czyli po prawie siedmiu miesiącach.

Jak wyglądał powrót do życia na wolności?

— Wróciłem na studia. Spotkałem się wtedy z ogromną życzliwością władz uczelni. Wspaniali ludzie, którzy zrobili wszystko, żebym mógł dalej studiować. Wiem z dokumentów, że były ogromne naciski, aby mnie usunąć z ART. Wielu profesorów — na czele z ówczesnym rektorem Andrzejem Hopferem i profesorem Włodzimierzem Baranem — ochraniało mnie. Szczególnie silne naciski były wywierane na nich wówczas, gdy po raz drugi trafiłem do więzienia. Było to w 1984 roku, po akcji kolportażu ulotek, siedziałem prawie trzy miesiące. Po wyjściu SB próbowała wymusić na władzach uczelni, żeby mnie wyrzucono. Skończyło się to tym, że wylądowałem na studiach zaocznych. Z piątego roku studiów dziennych zostałem cofnięty na trzeci rok zaocznych. Z udostępnionych dokumentów wiem, że studia mogłem kontynuować tylko dzięki postawie władz uczelni, które po raz kolejny wstawiły się za mną

To byli ci sami ludzie?

— Tak — rektor Andrzej Hopfer, prorektor Włodzimierz Baran, profesor Maria Szacherska, moja promotorka, i inni profesorowie, którzy zdecydowanie stanęli w obronie studentów działających w opozycji.

Swoi i inni, czyli olsztyński alfabet Jerzego Szmita

Abramski Paweł

Były senator AWS. Mój przyjaciel, człowiek bardzo życzliwy innym. Od pewnego czasu w poważnych tarapatach. Wierzę w jego niewinność …

Achremczyk Stanisław

Historyk. … Jedna z najważniejszych postaci świata olsztyńskiej nauki.

Bałtroczyk Piotr

… Wielki talent, wielka osobowość. Z tego co wiem, różnimy się w poglądach politycznych.

Brakoniecki Kazimierz

Wspaniała osobowość i talent wsparty pracowitością. W pełni zasłużył na miano symbolu olsztyńskiego środowiska literackiego …

Cichoń Janusz

Jeden z moich kolegów ze studiów. … już na studiach byliśmy w przeciwnych obozach …

Cyfus Edward

Warmiak, który z duma się do tego pochodzenia przyznaje i jako jeden z nielicznych biegle posługuje się gwarą warmińską. .. Dobrze, że taki człowiek jest wśród nas i opowiada nam o tradycjach, o ludziach, z których dorobku wciąż korzystamy

Cygański Janusz

Człowiek bez reszty oddany swojej pracy. . Ogromnie go cenię.

Dziki Józef

Wielki charakter związkowca. Widziałem go w kilku sytuacjach, gdy walczył o słuszną sprawę. Przyznaję, że nie chciałbym być wtedy jego adwersarzem. Bardzo go cenię.

Kałudzińscy Władysław i teresa

Przewodniczący Stowarzyszenia ProPatria. Znamy się ćwierć wieku. Codziennie mnie zadziwiają i zawstydzają swoją bezinteresownością, poświęceniem, pracowitością i dobrocią. Małżeństwo instytucja. Bogu dzięki, że mamy takich ludzi w Olsztynie.

Kamiński Henryk