Historia i teraźniejszość od września w szkołach ponadpodstawowych

„Historia i teraźniejszość” to nowy przedmiot, który pojawi się w I klasie szkół ponadpodstawowych we wrześniu 2022 roku. Jego wprowadzenie ma ułatwić nastoletnim uczniom analizę współczesnego świata poprzez przedstawienie rozmaitych zjawisk zachodzących w polityce, społeczeństwie, kulturze i gospodarce.

Pomocą w zrozumieniu teraźniejszości będzie ukazanie im szeregu zagadnień związanych z historią najnowszą. Dotąd bowiem kurs historii na żadnym szkolnym poziomie nie obejmował w praktyce całej historii najnowszej. Nauczyciele często z przyczyn praktycznych nie byli w stanie realizować szeregu ostatnich lekcji z okresu po II wojnie światowej. Uczniowie często więc lepiej znali dzieje starożytnej Grecji czy Rzymu aniżeli historię Polski ostatnich lat.

Przedmiot ten będzie obejmował aktualną podstawę programową wiedzy o społeczeństwie oraz historię najnowszą z lat 1945-2015 w Polsce i na świecie. Innymi słowy, uczniowie nadal będą uczyć się wiedzy o społeczeństwie, z tym że nacisk będzie kładziony na częściowo inne treści. Do podstawy programowej z wiedzy o społeczeństwie dodane zostały zagadnienia z historii najnowszej, o których do tej pory w szkole nie mówiono albo traktowane były marginalnie np. zasługi Kościoła dla integracji Ziem Zachodnich z resztą Polski, sposoby walki reżimu PRL z Kościołem w latach 60. i 70. Młodzież nauczy się także na lekcjach HiT-u charakteryzować rolę Kościoła katolickiego w Polsce w okresie po wprowadzeniu stanu wojennego (pomoc wszystkim prześladowanym, kultura bez cenzury, msze za ojczyznę, osoba bł. ks. Jerzego Popiełuszki, pielgrzymki św. Jana Pawła II do Polski w 1983 i 1987 roku.) Oprócz tego uczniowie zapoznają się też z głównymi zmianami kulturowymi zachodzącymi w świecie zachodnim na przykładzie ekspansji ideologii „politycznej poprawności”, wielokulturowości, nowej definicji praw człowieka, rodziny, małżeństwa i płci. Również takie zagadnienia, jak: gender, feminizm, faszyzm, komunizm czy neomarksizm będą dogłębnie nie tylko omówione, ale i wyjaśnione. Historia i teraźniejszość zastąpi wiedzę o społeczeństwie (realizowaną w zakresie podstawowym) i będzie nauczana przez 3 godziny tygodniowo w liceach ogólnokształcących w wymiarze dwóch godzin w klasie pierwszej i godziny w drugiej (w czteroletnim okresie nauczania) oraz technikach – przez jedną godzinę w pierwszych trzech latach nauki (w pięcioletnim okresie nauczania). Przedmiot w szkole będzie wprowadzany sukcesywnie, co oznacza, że od września 2022 roku pojawi się w planie lekcji pierwszych klas szkół ponadpodstawowych, a w kolejnym roku w planie klas drugich.

Do nauczania historii i teraźniejszości ( HIT ) – jest już podręcznik napisany przez profesora Wojciecha Roszkowskiego, a wydany przez wydawnictwo Biały Kruk z Krakowa. Tytuł: ,,Historia i teraźniejszość. Podręcznik dla liceów i techników. Klasa 1. 1945–1979″ (część druga obejmie okres od 1980 r. do 2015 r. ). Wojciech Roszkowski to ceniony i utytułowany wybitny historyk z Polskiej Akademii Nauk – autor podręczników do historii, który w 2020 r. otrzymał Order Orła Białego (najwyższe polskie odznaczenie państwowe) z rąk prezydenta Andrzeja Dudy, natomiast w 2000 r. prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył historyka Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W latach 2005-2009 prof. Roszkowski był europarlamentarzystą. W okresie PRL współpracował z opozycją antykomunistyczną, był autorem podziemnych wydań najnowszej historii Polski pod pseudonimem „Andrzej Albert”. Profesor Roszkowski był też, wraz z Anną Radziwiłł, autorem bardzo dobrego podręcznika, z którego uczyli się licealiści w pierwszych latach wolności, kiedy to PRL-owskie podręczniki wylądowały na śmietniku.

Podręcznik profesora Roszkowskiego obejmuje okres od 1945 do 2015 roku i łączy treści z zakresu historii powojennej z elementami wiedzy o społeczeństwie. Posiada on setki dobrze dobranych ilustracji, w większości unikatowych, tworzących równoległą narrację i niosących także wielką porcję wiedzy. Jest on świetnie napisaną opowieścią o naszym świecie. Podręcznik w sposób przejrzysty i uporządkowany przedstawia materiał nauczania. Ułatwi on niewątpliwie uczniom i nauczycielom sprawny powrót do przerobionego materiału oraz przypomnienie sobie zagadnień zrealizowanych na lekcjach, pozwoli także nauczycielom i uczniom sprawdzenie, czy treść lekcji została właściwie zrozumiana.

W podręczniku zastosowane zostały specjalne znaki graficzne, QR-kody, które pozwalają przy pomocy zwykłego smartfonu zagłębić się w dodatkową lekturę źródłową lub obejrzeć projekcję unikatowych materiałów archiwalnych. Można dzięki nim posłuchać np. słów św. Jana Pawła II, Winstona Churchilla, Johna Kennedy’ego, uczestniczyć w konferencji w Poczdamie, w wydarzeniach marcowych albo przeczytać oryginał Listu 3 4, czy też Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Na początku każdego rozdziału zamontowana jest do odsłuchania i obejrzenia kilkuminutowa wypowiedź Autora, którą należy traktować jako dodatek dla zainteresowanych.

Przy pomocy tego podręcznika można będzie dokończyć lub uzupełnić pracę na lekcji, przygotować się do kolejnej lekcji (np. poprzez przeczytanie tekstów, których treść będzie tematem zajęć). Podręcznik wymaga od ucznia pewnej samodzielności, ale także współpracy z nauczycielem poprzez zachętę do stawiania pytań skierowanych do nauczyciela, a czasami także do mądrej dyskusji. Umożliwi on również uczniom przygotowanie się do powtórek, klasówek, kartkówek, testów. Dzięki niemu uczniowie zdobędą wiedzę, ucząc się samodzielności w jej zdobywaniu. Ten stworzony przez wielkiej klasy badacza naukowego podręcznik opisuje rzeczywistość, którą znamy i której różnorako doświadczyliśmy. Jest przeznaczony dla młodzieży, ale sądzę, że będą go czytać całe rodziny, bo w sposób niesłychanie ciekawy (i jednocześnie rozważny) przedstawia historię najnowszą z lat 1945-2015 i stanowi de facto świetnie napisaną opowieść o naszym trudnym świecie.

Krzysztof Marek Nowacki

Warmińsko-Mazurski Kurator Oświaty