Transgraniczna pomoc prawna na linii Polska – Ukraina

Szacuje się, że po wybuchu wojny na Ukrainie, do Polski  przybyło – poza tranzytem do krajów trzecich – od miliona do dwóch milionów tamtejszych obywateli. Z reguły osób starszych i kobiet z dziećmi. Organizacje pozarządowe koncentrowały się wówczas na szybkim zapewnieniu im mieszkania, odzieży i żywności.  Coraz bardziej niezbędne stało się też  udzielanie im pomocy prawnej. Powstały tysiące punktów pomocy prawnej, koordynowanych zarówno przez Państwo czy samorządy, jak i przez same kancelarie prawne i organizacje prawnicze.  Udzielana w nich pomoc prawna jest jednak kierowana do Ukraińców, przybyłych do Polski i chcących osiedlić się tu na dłużej. Prawnicy doradzają więc w sprawach zatrudnienia, pozwolenia na pracę czy wyrobienia numeru PESEL.

Natomiast nie są w stanie rozwiązać problemów transgranicznych.

Stowarzyszenie Patria Nostra i powołane przez nie Centrum Praw Wykluczonych realizuje obecnie zadanie publiczne – projekt dotyczący pomocy w rozwiązywaniu problemów transgranicznych. Dofinansowanie (wparcie doraźne) pochodzi  ze środków NIW CRSO – konkursu  PROO-5 Edycja 2022  „Prawnicy bez granic. Pomoc transgraniczna”.

Sama zaś pomoc transgraniczna to rozwiązywanie problemów prawnych, jakie pojawiły się z powodu faktycznego rozdzielenia rodzin czy związków.  To oznacza na przykład brak kontaktu z mężem i obawy o to, czy jest ranny, czy zaginął, a może nawet zginął… Wywołuje to skutki prawne dla rodziny, która przebywa w Polsce. Los części Ukraińców pozostaje nieznany, a więź między krewnymi a bliskimi została utracona. Dotyczy to zarówno osób cywilnych, jak i wojskowych. Tu pojawia się chociażby kwestia alimentów ze środków finansowych gwarantowanych przez administrację wojskową

Także kwestia szkód materialnych, takich jak zniszczone domy czy samochody, wywołanych działaniami wojennymi wymagają rozwiązania na poziomie transgranicznym. Umożliwi to zarządzanie pozostawionym na Ukrainie majątkiem.

Dlatego z dniem 15 sierpnia 2022r. Stowarzyszenie Patria Nostra z Olsztyna uruchomiło trzy główne punkty transgranicznej pomocy prawnej – dwa w Polsce (Warszawa i Olsztyn) oraz na Ukrainie, w Tarnopolu. W punktach tych przez wszystkie robocze dni tygodnia w godzinach 12-15 przyjmowane są zgłoszenia osób w celu zorganizowania im bezpośredniego kontaktu z ukraińskim adwokatem.

Są to sprawy, których polski prawnik z poziomu naszego kraju nie załatwi.  Jedynie prawnik ukraiński i na Ukrainie w ramach pomocy transgranicznej. Naszym partnerem z Ukrainy jest adwokat Ludmiła Semenenko z Tarnopola – członek zarządu Związku Adwokatów Ukrainy.

Natomiast sprawy części rozdzielonych rodzin, pozostałych na Ukrainie potrzebują pomocy w Polsce, udzielonej przez polskiego prawnika. I tej roli podjął się mec. Lech Obara.

Wybór mec. Ludmiły Semenenko na naszego partnera nie jest przypadkowy. Znana jest ona z bardzo dużej przychylności i zaangażowania dla Polski i Polaków. Najbardziej znana sprawa sądowa, jaką prowadziła mec. Semeneko to odzyskanie klasztoru dla Sióstr Niepokalanek założonego w Jazłowcu w 1863 r. przez błogosławioną Marcelinę Darowską. Natomiast Stowarzyszenie Patria Nostra ma bardzo duże doświadczenie w świadczeniu bezpłatnej pomocy, prowadząc od wielu lat punkty pomocy prawnej i obywatelskiej na terenie Warmii i Mazur.

Reasumując – pomoc transgraniczna świadczona jest zarówno w Polsce jak i na Ukrainie.  Koncentruje się wokół kwestii prawnych dotyczących obu krajów. Porady prawne transgraniczne dotyczą przede wszystkim następujących kwestii:

1. Świadczenie pomocy prawnej w zakresie prawa rodzinnego, w tym: dochodzenie alimentów na rzecz jednego z małżonków oraz dzieci; podwyższenie/zmniejszenie alimentów;

• uzyskanie środków na utrzymanie pełnoletniego dziecka; pozbawienie/przywrócenie praw rodzicielskich; zwrot kosztów opieki i leczenia oraz uzyskanie środków na utrzymanie
• rodziców i osób najbliższych; podział majątku wspólnego małżonków oraz osób żyjących w związkach nieformalnych.

2. Regulacja praw rodzicielskich, w tym: ustalenie miejsca zamieszkania dziecka; eliminacja przeszkód w komunikacji z dzieckiem.
3. Regulacja problemów prawnych w związku ze śmiercią lub zaginięciem współmałżonka, w tym: świadczenie pomocy prawnej w zakresie prawa spadkowego (ustalenie spadku, przyjęcie spadku, odrzucenie spadku); wsparcie prawne przy rozwiązywaniu sporów między spadkobiercami, pełny zakres działań w celu zidentyfikowania osoby jako zmarłej bądź zaginionej.

4. Inne rodzaje usług z zakresu prawa administracyjnego.

Aneta Markowska
Stowarzyszenie „Patria Nostra”