Jaja Faberge do dzisiaj wzbudzają ekscytacje znawców sztuki oraz ludzi, którzy mieli szczęście je oglądać na żywo. Petersburska pracownia złotnicza, kierowana przez Petera Carla Faberge (1846-1920) od momentu powstania zdobyła sławę dzięki swoim szczególnym wyrobom jubilerskim.
Po przejęciu zakładu ojca Peter zmodernizował firmę oraz wystawił ekskluzywny salon w celu ekspozycji jubilerskich precjozów. W 1882 roku w salonie wystawienniczym pojawiły się pierwsze wyroby zapowiadające nowy styl, tzw. „styl Faberge”. P. Fabrege dysponował grupą wybitnych jubilerów, którzy wykonali większość znamienitych wyrobów w okresie petersburskim, należeli do nich: Michał Perchin, Eric Kollin, Henryk Wigstrom oraz Alma Pihi. Wszystko zaczęło się od wyjątkowego zamówienia dla dworu cesarskiego Aleksandra III , kiedy wykonano pierwsze jajo wielkanocne jako prezent dla cesarzowej Marii Fiodorownej.
Modą było przekazywanie sobie prezentów z okazji Świąt Wielkanocnych za czasów Romanowów. Od tamtego czasu co roku pracownię Faberge opuszczało jedno ekskluzywne jajo dla żony Aleksandry Fiodorownej. Za panowania cara Mikołaja II, co roku pracownię opuszczały 2 jaja przeznaczone dla jego matki i żony.
Według najnowszej inwentaryzacji dokonanej przez ekspertów, petersburską pracownię Feberge do wybuchu rewolucji bolszewickiej (1917 r.) opuściło: 71 jaj w tym 52 na zamówienie dworu carskiego. Te najpiękniejsze i tym samym najdroższe pochodzą z tzw. kolekcji carskiej, cena waha się od kilku do kilkudziesięciu milionów dolarów za poszczególne eksponaty.
Do najbardziej znanych eksponatów pracowni Feberge należy zaliczyć: jajko z kurką (pierwsze z serii), jajko z rydwanem, jajko neseser z perłą, jajko pamięci Azowa, jajko kaukaskie, jajko renesansowe, jajko z pączkiem róży, jajko z zegarkiem, jajko z pawiem, jajko koronacyjne oraz jajko kremlowskie. Sława pracowni Febrege sięgnęła zenitu w trakcie Wystawy Światowej w Paryżu w 1900 roku, gdzie szeroka opinia publiczna zetknęła się z arcydziełami sztuki jubilerskiej.
W trakcie Wystawy Światowej P. C. Febrege został nagrodzony przez rząd francuski orderem Legii Honorowej. Po upadku caratu w wyniku rewolucji bolszewickiej, P. C. Febrege opuścił Petersburg (Leningrad) i osiedlił się w Szwajcarii. Jeszcze w czasach carskich powstało wiele filii na terenie Europy z pracowniami jubilerskimi Feberge, które nadal produkowały poszukiwane precjoza.
Obecnie jajka są rozrzucone po muzeach świata oraz prywatnych kolekcjach. Najwięcej jaj znajduje się obecnie w Rosji, jednak 6 jaj jest uważanych za zaginione. Każde jajo Fabrege jest unikalnym, finezyjnym dziełem sztuki jubilerskiej z użyciem złota, srebra, pereł oraz diamentów.
Każde jajko jest niepowtarzalne! Pracownia Fabrege wytwarzała nie tylko słynne jaja, ale także zastawy stołowe (srebro), okolicznościowe papierośnice oraz wiele innych jubilerskich wyrobów.
Koszt jubilerskich jaj Fabrege obecnie oraz w czasie ich powstania był bajoński, w czasie kiedy lud rosyjski żył w upadlającej nędzy. Dlatego stan życia rodziny carskiej jest nazywany przez historyków: „obscenicznym luksusem”! Ciągła nędza ludu w carskiej Rosji była powodem ciągłych buntów, krwawo tłumionych przez carskie ekspedycje karne.
Wspaniale tą powtarzającą się cyklicznie sytuację przedstawił Antoni F. Ossendowski w swoim genialnym dziele z ubiegłego stulecia „Lenin”. Dzieło to obok „Biesów” F. Dostojewskiego w mistrzowski sposób ukazuje „duszę narodu rosyjskiego”. A. F. Osendowski ukazywał, że tragiczny los ludu rosyjskiego był gorszy niż politycznych zesłańców na Sybir za caratu!
Dlatego dla wielu historyków jubilerskie jaja Fabrege były symbolem upadku bez dusznego caratu. Należy dodać, że po zamordowaniu rodziny carskiej, przy zabitej carycy oprawcy odnaleźli dwa jaja Fabrege. Oczywiście przyczyn upadku dynastii Romanowów było wiele, ale życie w niewyobrażalnym luksusie było i jest znakiem upadku carskiej Rosji. Władze komunistycznej Rosji (ZSRR) przy ciągłym braku dewiz, wiele dzieł z pracowni Febrege sprzedała na znanych światowych aukcjach.
Marka Feberge została sprzedana przez potomków założyciela, którzy nie chcieli kontynuować dzieła rodzinnego. Między innymi markę oraz technologię, kupiła firma Sama Rubina oraz koncern Unilever. Ostatnim produktem marki Febrege jest „jajko pokoju” wykonane dla ostatniego komunistycznego sekretarza Michaiła Gorbaczowa oraz „jajko milenijne” z 2000 roku.
Ostatni sygnał dotyczący historycznych jajek Febrege dotarł do opinii publicznej za pośrednictwem portalu Nexta (2022 r.), donoszący, że w wyniku rewizji niemieckich służb dokonanej w bawarskiej posiadłości przyjaciela Putina, biznesmena Aliszera Usmanowa w jego sejfie znaleziono 4 jajka Febrege. Znalezisko trafiło do grupy ekspertów mających ustalić ewentualną autentyczność znalezionych obiektów.
Henryk Pejchert
