20 grudnia
– w 1922 roku Stanisław Wojciechowski został wybrany na drugiego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
– w 1970 roku na VII plenarnym posiedzeniu KC PZPR opowiedziano się za wnioskiem Biura Politycznego o odwołaniu Władysława Gomułki i jego najbliższych współpracowników z Komitetu Centralnego. I sekretarzem mianowano jednego z najpopularniejszych działaczy – Edwarda Gierka, I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach.
21 grudnia
– w 1807 roku pod naciskiem Napoleona wydana została ustawa o zniesieniu poddaństwa. Fryderyk August król Saksonii w latach 1806–1827 i książę warszawski w latach 1807–1815.
W pięciu artykułach ustawodawca zdecydował o dosłownym zniesieniu poddaństwa, czyli przyznaniu prawa swobodnego przenoszenia się z miejsca na miejsce w granicach Księstwa. Pozostałe problemy, jak własność ziemi rolnej, zagrody i inwentarza, rozwiązano na korzyść ziemian – w dwóch ostatnich kwestiach były to pierwsze rozstrzygnięcia w polskim prawie, jako że dotychczas zasada własności była raczej zwyczajowa i – co więcej – odnosiła się do chłopów. Ustawa ta regulowała sprawę ostatecznie, znosząc regulacje wprowadzone w ostatnich latach przez rządy Prus i Austrii, które chroniły stan posiadania chłopów i zapewniały niektórym nieusuwalność z gruntu. Mimo to ustanowienie zasady wolności osobistej było przełomem w polskim prawodawstwie, stanowiąc milowy krok w dziejach reformowania stosunków między ziemiaństwem a chłopstwem na dziewiętnastowiecznej wsi.
– w 1944 roku Leopold Okulicki został mianowany dowódcą Armii Krajowej.
22 grudnia
– w 1970 roku w stoczni szczecińskiej strajkujący podpisali porozumienie z rządem. Zakończyło to trwającą od 14 grudnia falę protestów, które objęły większość Wybrzeża. Strajki rozpoczęły się w Stoczni Gdańskiej. Ich wybuch był związany z ogłoszeniem przez Władysława Gomułkę, I sekretarza KC PZPR, wzrostu cen żywności. Jego przemówienie z 12 grudnia 1970 roku było transmitowane przez radio i telewizję.
Już 15 grudnia protest gdańskich robotników rozlał się na inne zakłady. Ogłoszono strajk powszechny i spisano główne postulaty ruchu, dotyczące przede wszystkim podniesienia płac i dostosowania ich do wyższych cen żywności. Władza nie zamierzała jednak dyskutować ze strajkującymi. Jeszcze tego dnia na ulicach Gdańska pojawiło się wojsko. Dwa dni później doszło do tragedii. W Gdyni siły porządkowe otworzyły ogień do robotników, zabijając 16 osób. Ogółem w wyniku brutalnego tłumienia strajków zginęło 45 osób, a ponad tysiąc zostało rannych.
Eskalacja wydarzeń doprowadziła do tego, że 20 grudnia Władysław Gomułka został usunięty ze stanowiska I sekretarza. Podpisane 22 grudnia porozumienie załagodziło sytuację. Spokój nie trwał jednak długo – już w styczniu 1971 roku niektóre zakłady na Wybrzeżu znowu strajkowały.
– w 1990 roku Ryszard Kaczorowski, ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie, przekazał insygnia władzy Lechowi Wałęsie, który w tym dniu został prezydentem RP.
23 grudnia
– w 1988 roku Wilczek przeforsował w Sejmie liberalną ustawę „O działalności gospodarczej”, która przyczyniła się do rozwoju drobnej przedsiębiorczości. Nowe przepisy wprowadziły daleko idącą swobodę prowadzenia działalności rynkowej, ograniczając konieczność pozyskiwania powszechnych dotąd zezwoleń oraz koncesji do zaledwie jedenastu dziedzin, które objęły m.in. wydobywanie kopalin, handel bronią, produkcję spirytusu, transport lotniczy, prowadzenie aptek oraz wytwarzanie wyrobów tytoniowych.
Minister przemysłu Mieczysław Wilczek sprzeciwiał się nadmiernej ingerencji partii w sprawy ekonomiczne kraju, . Miał on mawiać nie bez pewnej dozy politowania i pogardy, iż „dotychczasowa polityka gospodarcza realnego socjalizmu znaczy tyle, co wierzenia jakiegoś szczepu zamieszkującego dorzecze Amazonki”.
– w 1595 roku podpisano akt unii brzeskiej.
24 grudnia
– w 1529 roku nastąpiło przyłączenia Mazowsza do ziem polskich. Po bezpotomnej śmierci ostatniego Piasta władającego Mazowszem, zgodnie z prawem, księstwo przechodziło pod panowanie króla polskiego Zygmunta I Starego. 24 grudnia 1529 sejm walny w Piotrkowie oficjalnie ogłosił inkorporację Mazowsza do Królestwa Polskiego.
Po rozbiciu dzielnicowym przez kilka wieków ziemia mazowiecka stanowiła odrębne państwo i posiadała swoje prawo. Włączenie Mazowsza do Korony Polskiej oznaczało zrównanie Szlachty mazowieckiej we wszystkich przywilejach z Koroną, a także znaczne powiększenie terytorium i zasobów majątkowych Królestwa Polskiego. Ten nieoczekiwany stan rzeczy wzburzył falę podejrzeń, które między innymi padły na królową Bonę, której zależało, aby księstwo mazowieckie stało się dziedzicznym księstwem jej syna – Zygmunta Augusta. Wobec licznych podejrzeń, król Zygmunt I Stary wszczął śledztwo, które nie wykazało udziału osób trzecich w śmierci ostatniego księcia mazowieckiego. Mazowsze jeszcze przez kilkadziesiąt lat zachowało odrębność prawną, ponieważ dopiero w 1577 przyjęło prawo polskie, zachowując przy tym niektóre prawa nazywane ekscerptami
– w 1898 roku odsłonięto pomnik Adama Mickiewicza w Warszawie. W skład komitetu budowy weszli znamienici przedstawiciele ówczesnego społeczeństwa Warszawy i Królestwa Polskiego, jak malarz Wojciech Gerson, architekt Władysław Marconi, pisarz Henryk Sienkiewicz, ziemianin i społecznik Michał książę Radziwiłł, ziemianin Feliks hrabia Czacki oraz prawnik i finansista Kazimierz Natanson. Na cel wzniesienia pomnika udało się zebrać ogromną sumę 235 000 rubli od około 85 tysięcy ofiarodawców o przeróżnym statusie majątkowym i społecznym. Niektóre składki wynosiły jedynie jeden rubel – przyjmowano z wdzięcznością każdą sumę.
Władze rosyjskie z oporami zgodziły się na sam pomnik i jego odsłonięcie, uzależniając swoją zgodę od pozbawienia uroczystości wszelkich aspektów patriotycznych – dlatego też zabroniono mów. Wznoszenie postumentu rozpoczęto pod koniec 1897 r., kolejne prace trwały aż do końca roku następnego. Montowaniem cokołu (z granitu włoskiego), schodów oraz podstawy pod kratę zajmowali się kamieniarze z firmy Norblina. Rusztowanie zostało wzniesione przez firmę Bavensee, a brązowe ozdoby wykonała pracownia braci Łopieńskich. Ozdobna krata o motywach floralnych była natomiast dziełem firmy Zielezińskiego. Sama rzeźba przedstawiająca natchnionego Mickiewicza mierzyła 4,5 metra. Jej autorem był Cyprian Godebski, stale mieszkający i pracujący w Paryżu. Komitet Budowy zapłacił mu 50 tysięcy rubli. Cała oprawa architektoniczna została zaprojektowana przez wybitnych architektów Józefa Piusa Dziekońskiego i Władysława Marconiego.
W trakcie uroczystości odsłonięcia, zgodnie z wcześniejszymi zobowiązaniami, zachowano ciszę, a Maria Konopnicka tak wspominała tę milczącą manifestację: „Oblicze poety stanęło w świetle, w jakim nie stało jeszcze żadne dzieło sztuki: w świetle płonących serc – wielu tysięcy”. Monument został zniszczony w czasie II wojny światowej, lecz po odnalezieniu w Hamburgu jego fragmentów, wykonano kopię i odsłonięto ją w 1950 r. dla uczczenia Roku Mickiewiczowskiego. To właśnie w tym miejscu w styczniu 1968 r. odbyła się manifestacja studencka przeciwko zdjęciu z afisza Dziadów w reżyserii Kazimierza Dejmka.
25 grudnia
– w 1076 roku Bolesław II Szczodry został koronowany w Gnieźnie na króla Polski.
Redakcja
