Ziemia lubawska dla wielu to tylko niewielka kraina rozpościerająca się wokół dwóch miasteczek: Nowego Miasta Lubawskiego i Lubawy. To ziemia polsko- pruskiego pogranicza, obfita w pagórki, liczne jeziora. Weszła stosunkowo szybko w skład państwa Zakonu Krzyżackiego. W 1466 roku na mocy II pokoju toruńskiego ziemia ta, zamieszkała przez liczny żywioł polski, znalazła się w granicach państwa polskiego i pozostała w nich aż do I rozbioru Polski. Tu kończyła się I Rzeczpospolita, a kawałek dalej zaczynały Prusy Zakonne, które od sekularyzacji z 1525 roku zaczęto nazywać Prusami Książęcymi.
W 1772 roku na 148 lat ziemia lubawska została wyrwana z polskiej Macierzy. Otoczona ludnością pochodzenia niemieckiego nie zatraciła swojego zdecydowanie polskiego charakteru. Dowodem był rok 1863, kiedy to powstała składająca się z mieszkańców tej ziemi tzw. Czwarta Kompania Lubawska. Licząca około 400 ludzi Kompania ,sformułowana z lokalnych patriotów przekroczyła w marcu 1864 r. prusko- rosyjski kordon i wzięła udział w trwającym w zaborze rosyjskim Powstaniu Styczniowym.
Rzeczpospolita odzyskała niepodległość w roku 1918, lecz obszar ziemi lubawskiej, tak jak i Pomorze, włączono do niej dopiero po uprawomocnieniu się postanowień traktatu wersalskiego.
Operacja przejmowania ziem przyznanych Polsce na mocy postanowień traktatowych była bardzo ważnym aktem politycznym i historycznym, ale również znaczącym przedsięwzięciem w zakresie logistyki wojskowej. O jej doniosłości świadczy fakt, iż była prowadzona jednocześnie z wojną toczoną z bolszewicką Rosją. Inkorporacja tych ziem została przeprowadzona przez oddziały Błękitnej Armii generała Józefa Hallera, najlepiej wówczas wyszkolonej, uzbrojonej i wyposażonej części Wojska Polskiego.
Rewindykacja przyznanych Polsce ziem nastąpiła w dwóch fazach w okresie od 17 stycznia do 11 lutego 1920 roku, w terminach uzgodnionych ze stroną niemiecką.
Ziemia lubawska już w styczniu znalazła się w Polsce. Odrodzenia Ojczyzny jako pierwsi doświadczyli mieszkańcy Lidzbarka Welskiego, do którego pierwsze polskie oddziały wkroczyły 19 stycznia. Mieszkańcy witali je z nieukrywaną radością, a na domach pojawiały się liczne biało – czerwone flagi oraz napisy „Niech żyje Polska”. W kościołach Lidzbarka Welskiego, Lubawy i Nowego Miasta Lubawskiego rozległa się pieśń ,,Boże coś Polskę”. Inkorporacja ziemi lubawskiej i Pomorza została w swoisty sposób przypieczętowana 10 lutego 1920 r. przez gen. Józefa Hallera uroczystością zaślubin Polski z morzem.
Autor: Keram
