Jest już dostępna najnowsza publikacja wydana przez Stowarzyszenie Patria Nostra we współpracy z Touro College Berlin. Polski tytuł publikacji brzmi „Wina bez pokuty? Niemcy i zbrodnie w Polsce w czasie II wojny światowej”. Tytuł oryginału to „Schuld ohne Sühne? Deutschland und die Verbrechen in Polen im Zweiten Weltkrieg”. Książka wydana została w języku niemieckim i jest przeznaczona dla niemieckiego odbiorcy. Odbiorcy, którego świadomość na temat zbrodni niemieckich popełnionych na terenie okupowanej Polski jest nikła.
Projekt „Wydanie monografii pokonferencyjnej o współczesnych sposobach upamiętniania prawdy o niemieckim ludobójstwie na terenie okupowanej Polski” jest finansowany ze środków MSZ w ramach programu Dyplomacja Publiczna 2021, komponent III „Dialog polsko-żydowski – wspólne dziedzictwo i przyszłość.
Słowo wstępne i redakcja publikacji leżała w gestii prof. Stephana Lehnstaedta z Touro College Berlin.
Autorzy publikacji to: Lech Obara, Marta Ansilewska-Lehnstaedt, Igor Kąkolewski, Łukasz Jasiński, Paweł Ukielski, Stanisław Żerko i Daniel Brewing. Słowo wstępne, streszczenie i redakcja leżała w gestii prof. Stephana Lehnstaedta.
I tak – prezes Stowarzyszenia Patria Nostra, mec. Lech Obara napisał rozdział zatytułowany „Walka o prawdę”. Zawarł w nim zarówno historię jak i misję Stowarzyszenia. Opisał wytoczone niemieckim mediom procesy za używanie fałszujących historię zwrotów typu „polskie obozy zagłady” i wyjaśnił, jak kształtowała się doktryna w tym zakresie. Opisał też „praworządność po polsku” oraz „praworządność po niemiecku” i „praworządność po luksembursku” oraz walkę o prawidłowe wykonanie na terenie Niemiec wyroku w sprawie Karola Tendery przeciwko telewizji ZDF.
Dr Marta Ansilewska-Lehnstaedt w swoim artykule przeanalizowała przestępstwa, jakich niemieccy okupanci dopuścili się na obywatelach polskich podczas II Wojny Światowej. Punktem wyjścia była wystawa w Gedenkstätte Stille Helden w Berlinie na temat żydowskiego ruchu oporu i pomocy dla Żydów w okupowanej przez nazistów Europie, której to wystawy jest wspołautorką.
Rozdział dr Pawła Ukielskiego zatytułowany „Muzeum Powstania Warszawskiego – nowoczesna placówka pamięci” jest poświęcony roli Muzeum Powstania Warszawskiego jako instytucji, która zapoczątkowała w Polsce przemiany w sferze upamiętniania i pamięci. Jego otwarcie nie tylko rozpoczęło boom na tworzenie nowych muzeów w Polsce, ale także zainicjowało poważną debatę na temat polskiej pamięci zbiorowej i polityki historycznej oraz wpisywało się w ogólnoświatowy trend zmian, dyskusji i sporów w tym zakresie. W tekście tym omówiony został sposób prezentacji historii w muzeum, jego odbiorcy oraz rola we współczesnym polskim dyskursie o przeszłości. Duża część rozdziału poświęcona została także miejscu muzeum w kontekście relacji polsko-niemieckich działań placówki na tym polu oraz percepcji niemieckich gości.
Prof. dr hab. Igor Kąkolewski z CBH PAN Berlin napisał rozdział zatytułowany „Die Rolle des Schulbuchdialogs in den Versöhnungsprozessen nach dem Zweiten Weltkrieg bis zum Anfang des 21. Jahrhunderts: Frankreich-Deutschland-Polen”. Polski tytuł to „Rola dialogu podręcznikowego w procesach pojednania w okresie od końca II wojny światowej do początku XXI wieku”.
Z kolei prof. dr Stanisław Żerko z Instytutu Zachodniego w Poznaniu poruszył w swoim rozdziale problem reparacji i odszkodowań w stosunkach polsko-niemieckich.
Rozdział dr Daniela Brewina nosi tytuł „An der Peripherie… Die deutsche Historiografie zum besetzten Polen” („Na peryferiach… Historiografia niemiecka okupowanej Polski”).
Dr Łukasz Jasiński z Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie napisał rozdział zatytułowany „Die Aufarbeitung der Verbrechen des Zweiten Weltkriegs in Polen und in Deutschland vom Kriegsende bis zum 21. Jahrhundert” („Rozliczenie zbrodni II wojny światowej w Polsce i Niemczech od końca wojny do XXI wieku”).
Jak widać – książka jest niezywkle cenną publikacją, omawiającą niedostatek wiedzy Niemców o zbrodniach dokonanych w Polsce i na Polakach w czasie II wojny światowej. Pokazuje „niedociągnięcia” wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych. Uwypukla skutki skromnych reparacji wojennych i ich zasadność. Udziela odpowiedzi na pytanie, dlaczego termin „polskie obozy koncentracyjne” jest nie do przyjęcia. Pokazuje też, jak muzea (polskie i niemieckie) radzą sobie ze wspólną przeszłością w obu krajach.
Co prawda publikacja przeznaczona jest dla niemieckiego odbiorcy, jednak jej treści są tak interesujące, że planujemy jeszcze wydanie całości monografii także w języku polskim.
Aneta Markowska
