W pierwszych dniach listopada na regionalnym rynku książki ukazała się publikacja Waldemara Brendy pt. „Rozmaitości mazurskie. Ziemia piska w publicystyce historycznej”. Jest to autorski wybór artykułów historycznych, w których główną osią zainteresowań jest Pisz i tereny powiatu piskiego. Autor pisywał je począwszy od 1992 r. i publikował na łamach lokalnej prasy, w tym nieistniejących już „Ech Piskich” czy „Panoramy Mazurskiej” oraz na portalu internetowym www.piszkulturalnie.pl funkcjonującym w latach 2009 -2015.
Pięćdziesiąt tekstów w przystępnej formie, bardzo prostym, publicystycznym językiem opowiada o wybranych wydarzeniach z historii ziemi piskiej od czasów Galindów, przez średniowiecze, aż po połowę XX stulecia. Znamy naukowe zainteresowania autora, więc raczej nie zaskakuje, że właśnie tematyka połowy minionego wieku reprezentowana jest najobficiej.
Książka składa się z trzech rozdziałów: „Historie”, „Miejsca”, „Sylwetki”. W tak zakreślonych ramach, w kolejnych artykułach W. Brenda opowiada a to o historii piskiego zamku, kościoła św. Jana Chrzciciela czy wsi Łupki, a to o wydarzeniach związanych z misją św. Brunona z Kwerfurtu, konfliktem granicznym z udziałem Hieronima Radziejowskiego, najazdem Tatarów w 1656r. czy walkami partyzanckimi na pograniczu w latach II wojny światowej i po 1945r.; a to o postaciach takich jak litewski książę Kiejstut, który w XIVw. walczył w tym regionie z Krzyżakami, ariańscy intelektualiści w rodzaju Krzysztofa Crella – Spinowskiego bądź Samuela Przypkowskiego, czy twórca pierwszej piskiej szkoły Marcin Glossa lub Romuald Kozioł- inżynier, konspirator i osoba zaangażowana w budownictwo sakralne. Wiele tekstów, zwłaszcza tych publikowanych w latach dziewięćdziesiątych, poruszało sprawy, o których „za PRL” nie było wolno mówić i w tym sensie, mimo publicystycznej formy, miały one charakter pionierski.
Tych tematycznych wątków jest dużo więcej, więc zainteresowanych odsyłam do książki. Dodam, że wydawnictwo zostało wzbogacone kilkudziesięcioma świetnymi rysunkami wykonanymi przez Roberta Iłowieckiego — mieszkańca Pisza, nauczyciela i artystę. Te ilustracje stanowią kolejny walor omawianego wydawnictwa.
Publikacja została wydana w wyniku zabiegów Stowarzyszenia „Miasto Jana” przy współpracy z Miejsko – Gminną Biblioteką Publiczną w Rucianem-Nidzie, dzięki środkom finansowym pozyskanym z „Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” w ramach działania: „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER” PROW 2014 -2020. A ponieważ wiem, że nakład już teraz rozchodzi się dosyć szybko, więc przed inicjatorami tego wydawniczego przedsięwzięcia stawiam pod rozwagę postulat wydania książki w formie cyfrowej, dostępnej na e–booki.
Wojciech Cybulski
W. Brenda, Rozmaitości mazurskie. Ziemia piska w publicystyce historycznej, ilustracje: R. Iłowiecki, Pisz – Ruciane -Nida 2021.
