Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  •    
  • Kontakt
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
Opinie Olsztyn

Warmińskie epizody powstania styczniowego

Radosław Nojman
14 stycznia 2020
Historia
Czas czytania (około): 5 minut
0
A A
Bitwa pod Żyrzynem (ilustracja prasowa z 1863 roku)

Nawiązując do przypadającej w tym roku 157. rocznicy wybuchu powstania styczniowego, warto przypomnieć, poza tak ważnymi postaciami, jak powstańczy generałowie: Ludwik Mierosławski, Marian Langiewicz, Romuald Traugutt, Józef Hauke–Bosak, Michał Heidenreich pseudonim „Kruk” i ksiądz Stanisław Brzóska, czy doniosłymi walkami (np. atak na Miechów oraz bitwy pod: Małogoszczem, Pieskową Skałą, Żyrzynem, Fajsławicami, Iłżą i Opatowem), również pewne osoby, biorące udział w wydarzeniach, związanych z tym niepodległościowym zrywem, a mających miejsce na terenie Warmii i dzisiejszego Olsztyna.

Artur Grottger „Bitwa” (z cyklu pt. „Polonia”)Artur Grottger „Bitwa” (z cyklu pt. „Polonia”)

Artur Grottger „Bój” (z cyklu pt. „Lithuania”)Artur Grottger „Bój” (z cyklu pt. „Lithuania”)

Bitwa pod Żyrzynem (ilustracja prasowa z 1863 roku)Bitwa pod Żyrzynem (ilustracja prasowa z 1863 roku)

Od pierwszych miesięcy insurekcji (zainicjowanej 22 stycznia 1863 roku) na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, liczni Warmiacy, świadomi swych polskich korzeni, rozpoczęli organizowanie pomocy dla walczących o wolność rodaków, tworząc swoiste zaplecze zaopatrzeniowe. Przykładowo, pochodzący z Barczewa krawiec Franciszek Nowowiejski, ojciec Feliksa (światowej sławy kompozytora i patrioty), uszył powstańcom kilkadziesiąt kurtek, spodni, toreb i chlebaków. Zgromadzone w ścisłej konspiracji, dzięki ofiarności zwykłych ludzi, elementy uzbrojenia oraz inne rzeczy niezbędne przy prowadzeniu działań o charakterze partyzanckim, musiały być następnie „przerzucane” najrozmaitszymi środkami transportu (nierzadko poukrywane w skrzyniach) przez kordony graniczne, by ostatecznie mogły trafić w ręce insurgentów. Jedna z tras przemytu wiodła z Królewca (ówczesny Königsberg) przez Olsztyn (Allenstein) i dalej w kierunku południowym (m.in. przez wieś Butryny).

Pomnik w miejscu zatrzymania, w 1863 roku, transportu z bronią i wyposażeniem dla powstańców, konwojowanego przez W. Kętrzyńskiego i L. RóżyckiegoPomnik w miejscu zatrzymania, w 1863 roku, transportu z bronią i wyposażeniem dla powstańców, konwojowanego przez W. Kętrzyńskiego i L. Różyckiego

Tablica na pomniku na olsztyńskich JarotachTablica na pomniku na olsztyńskich Jarotach

Dnia 11 września 1863 roku w Jarotach (wówczas podolsztyńskiej wsi Jomendorf) zostali zatrzymani (najprawdopodobniej na skutek donosu) przez pruskich żandarmów, dwaj studenci, a zarazem gorący patrioci: Wojciech Kętrzyński (właściwie: Adalbert von Winkler) i Leopold Różycki, którzy, przewożąc na konnym wozie broń, amunicję i ekwipunek dla oddziałów powstańczych, zmierzali w kierunku granicy Prus z Królestwem Polskim (tzw. Kongresówką) w zaborze rosyjskim. Aresztowanych osadzono w Olsztynie, w Górnej (Wysokiej) Bramie, ale zwolniono po kilku dniach, gdyż sąd uznał, że pomaganie uczestnikom powstania, które wybuchło na terytorium Imperium Rosyjskiego i jest wymierzone przeciwko władzy carskiej, nie szkodzi państwu oraz królowi pruskiemu (później, za działalność na rzecz sprawy polskiej, i tak skazano Kętrzyńskiego na karę więzienia, którą odbywał m.in. w twierdzy kłodzkiej na Dolnym Śląsku). Obecnie w miejscu zatrzymania transportu z pomocą materialną dla powstańców (w Olsztynie, przy ulicy Jarockiej, naprzeciwko kościoła pod wezwaniem Bogarodzicy Dziewicy Matki Kościoła) znajduje się pomnik-obelisk, a na jednej ze ścian Wysokiej Bramy – pamiątkowa tablica z wizerunkiem Wojciecha Kętrzyńskiego.

Górna (Wysoka) Brama w Olsztynie – miejsce uwięzienia W. KętrzyńskiegoGórna (Wysoka) Brama w Olsztynie – miejsce uwięzienia W. Kętrzyńskiego

Tablica pamiątkowa na Wysokiej BramieTablica pamiątkowa na Wysokiej Bramie

Nie brakowało mieszkańców Warmii, którzy nie tylko dostarczali broń i ekwipunek, ale również sami zasilali oddziały powstańców i ramię w ramię z nimi walczyli, odnosili rany, ginęli, trafiali do niewoli… Przykładowo, Franciszek Rydzewski z Olsztyna, pojmany po odbyciu szlaku bojowego na północnym Mazowszu i Podlasiu, zaznał losu syberyjskiego zesłańca. Godnym odnotowania pozostaje również fakt, że wielu (według niektórych źródeł ok. 200) uczestników insurekcji narodowej lat 1863-1865 (zwłaszcza po jej upadku, ale też już późną jesienią roku 1863) znalazło schronienie przed carskimi represjami w Olsztynie, Barczewie, Gietrzwałdzie, Klebarku Wielkim (gdzie miejscowy proboszcz ksiądz Juliusz Grzymała udzielił pomocy m.in. Janowi Ciecierskiemu i Adolfowi Kozłowskiemu – inicjatywa upamiętnienia tych osób i faktów, poprzez umieszczenie w kościele parafialnym stosownej tablicy, czeka na realizację), a także w Purdzie, Giławach i innych miejscowościach południowej Warmii. Stało się to możliwe dzięki zaangażowaniu i wsparciu takich osób, jak np. August Sokołowski – Warmiak, który sam brał udział w powstańczych walkach, a następnie organizował dla byłych powstańców zakwaterowanie, odzież, żywność, leki itp.

W tym roku, wzorem lat ubiegłych, członkowie Ruchu Społecznego im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, Komitetu Miejskiego Prawa i Sprawiedliwości w Olsztynie oraz innych środowisk patriotycznych, pod patronatem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego, organizują w stolicy regionu obchody kolejnej rocznicy wybuchu powstania styczniowego. Uroczystości, zaplanowane na dzień 26 stycznia 2020 roku, zostaną rozpoczęte Mszą Świętą w kościele pod wezwaniem Bogarodzicy Dziewicy Matki Kościoła (o godz. 11:30), po której, już tradycyjnie, nastąpi zgromadzenie upamiętniające pod pomnikiem w miejscu aresztowania Wojciecha Kętrzyńskiego i Leopolda Różyckiego, przewożących broń dla powstańców w 1863 roku, przy ulicy Jarockiej. W imieniu organizatorów i swoim własnym serdecznie zapraszam.

Radosław Nojman
prawnik, pasjonat historii i krajoznawstwa, działacz społeczno-polityczny oraz publicysta

Tagi: OlsztynPowstanie listopadowe
UdostępnijTweetujWyślij
Poprzedni artykuł

„Pan” towarzysz

Następny artykuł

Hipokryzja opozycji dosięgnęła olsztyńskich sądów

Podobne artykuły

wypij co nawarzyłeś
Historia

Wypij sam co nawarzyłeś

7 lutego 2023
78
Feliks Koneczny –  „Cywilizacja bizantyńska”
Historia

Feliks Koneczny – „Cywilizacja bizantyńska”

6 lutego 2023
38
Naczelnik Piłsudski otwiera pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego 10 lutego 1919 r.
Historia

Luty 1919: początek Sejmu Ustawodawczego

5 lutego 2023
49
FK
Historia

Feliks Koneczny – filozof historii

25 stycznia 2023
178
Pułk im. powstańca styczniowego walczy z orkami Putina na Ukrainie
Historia

Pułk im. powstańca styczniowego walczy z orkami Putina na Ukrainie

21 stycznia 2023
31
Spotkanie z historią Polski po raz piąty
Historia

Czwartkowy wieczór z historią w Piszu: o zakonie krzyżackim

17 stycznia 2023
84
Następny artykuł
Juszczyszyn 30 tysięcy

Hipokryzja opozycji dosięgnęła olsztyńskich sądów

Ziemia lubawska 1

Lekcja historii - w związku z 100. rocznicą przyłączenia ziemi lubawskiej do Polski słów kilka

Nagość cesarzy 1

Między dżumą a cholerą, czyli... nagość cesarzy

Które to „mniejsze zło”?

Mniejsze zło

Zaloguj się login żeby komentować

Ostatnio popularne

Koniec Świata

Koniec Świata

4 lutego 2023
571
Janusz N

Olsztyński ślad afery korupcyjnej w PE?

19 stycznia 2023
317
„Rzetelność” TVP3 Olsztyn w sprawie centrum logistycznego niemieckiej sieci handlowej

„Rzetelność” TVP3 Olsztyn w sprawie centrum logistycznego niemieckiej sieci handlowej

13 stycznia 2023
298
Solidarność

Brońmy etosu Solidarności

20 grudnia 2022
380
Sikorski z Chobielina

Konsultant

20 stycznia 2023
263
Wybory 2023 – zwycięstwo „totalnej opozycji”

Wybory 2023 – zwycięstwo „totalnej opozycji”

2 lutego 2023
243
Opcja niemiecka w Radzie Gminy Gietrzwałd

Opcja niemiecka w Radzie Gminy Gietrzwałd

22 stycznia 2023
235
ZAPROSZENIE

Gdzie będzie nowe centrum Olsztyna?

26 stycznia 2023
206
fortune-telling-1989579_640

Proroctwa i przepowiednie na 2023 rok. Święta Łucja, Baba Wanga i Jackowski

30 grudnia 2022
454
Dramat Grzymowicza. Nikt nie chce być jego zastępcą

Dramat Grzymowicza. Nikt nie chce być jego zastępcą

16 stycznia 2023
196
Opinie Olsztyn

Najchętniej czytany konserwatywny portal Warmii i Mazur

Tematy w serwisie:
agresja aksjologia Armia Czerwona dekomunizacja Donald Tusk edukacja energetyka geopolityka gospodarka historia Polski II wojna światowa Jerzy Szmit Joe Biden KO komunizm koronawirus Kościół Katolicki kultura Lewica LGBT manipulacja media neomarksizm Niemcy Olsztyn opinie olsztyn Piotr Grzymowicz PiS PO polityka zagraniczna Polska Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej Rafał Trzaskowski Rosja Rząd RP samorząd Stany Zjednoczone Szubienice w Olsztynie totalna opozycja Ukraina Unia Europejska USA wartości wojna Władimir Putin
© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.
  • Polityka prywatności
  • Olsztyn
  • Warmia i Mazury
  • Historia
  • Kultura
  • Media
  • Polityka
  • Społeczeństwo
  •  
  • Fundacja im. Piotra Poleskiego
  • Kontakt
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki

© 2019-2022 Opinie.Olsztyn.pl. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In